Андромеда (шоқжұлдыз): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
23-жол:
 
[[Сурет:Edwin-hubble.jpg|thumb|right|300px|Э́двин Пауэлл Хаббл]]
Астрономдар Спиралды галактиканың мәні мәселесіне басын қатырып, қызу талқылап, дауласып жатқан кезде, жас астроном Хаббл 1923 жылы Обсерватория Вильсон тауы обсерваториясында 2.54 метірлік шағылыстырғыш алып телескоп арқылы Спиралды галактиканың біршама тұнық суретін түсірді. Хаббл Спиралды галактиканың бұл суреттеріне ұқыптылықпен нәзік талдау жасады, М31 Андромеда галактикасының сыртқы бөлігінің тұрақты жұлдыздар екенін айқындады. Бұл тұрақты жұлдыздардан ол алғашқы жаңа жұлдыз туғызатын өзгеріс күйіндегі Цефеид жұлдызын ажыратты. Келесі жылы ол Андромеда галактикасынан көптеген Цефеидтерді ажыраттыбайқады.
 
[[Сурет:100inchHooker.jpg|thumb|left|200px|Хаббл пайдаланған телескоп]]
Цефеид жұлдыздарының тағы бір аты "АспанАспани өлшегіш", яғни, цефеидтер өзгерісі арқылы олар орналасқан галактикалардың орнын дәл анықтауға болады. Бұл Спиралды галактиканың сырын анықтаудың дұрыс бағыты болатын. Хаббл М31 галактикасының қашықтығы 900 мың жарық жылы қашықтықта екенін есептеді, ал ол кезде белгілі болған Құс жолының диаметрі 100 мың жарық жылы болатын. Сөйтіп Хаббл Андромеда галактикасының (М31) Құс жолы жүйесінен дербес жұлдыздық жүйе екенін айқындады. 1924 жылдың соңында Хабблдың Спиралды галактика туралы бұл қорытындыларықорытындыларын жарияланды және ғалымдардың бірдей мойындауына ие болды.
 
Қазіргі есептеу нәтижесі бойынша, Андромеда галактикасының (М31) бізден қашықтығы 2миллион2 миллион 200 мың жарық жылы қашықтықта болып, ол біздің ет көзіміз көре алатын ең алыстағы ғарыштық нысан. Андромеда галактикасының диаметрі 160 мың жарық жылы болып, көлемі Құс жолының екі есесіне жақын үлкен, массасы да Құс жолынан бір есеге жақын үлкен.
 
Андромеда галактикасының жеті серік тұмандығы бар, жоғарыда аталған М32 және М110 дегендер серік тұмандықтар арасындағы біршама жарықтары есептеледі. М32 галактикасының диаметрі шамамен 7000 жарық жылы, М110 диаметрі шамамен 14000 жарық жылы. Бұдан басқа біршама жарығырақ NGC147 және NGC185 екі серік тұмандығы бар, олардың диаметрлері шамамен 7800 жарық жылы және 9500 жарық жылы, олар да эллипис
пішінді болып, М31дің солтүстігіндегі 7° аспан аясына жайғасқан. Олардың бәрі де Андромеда галактикасына (М31) физикалық тәуелді екені анықталған.
 
Шынтуайтында, біздің Құс жолы жүйесі мен таяу маңындағы 30 ға жуық галактика өзара тартылыс күшінің әсерімен біршама кішірек галактикалар одағын құраған, оларды Жергілікті топжұлдыз (Local Group) деп атайды. Жергілікті топжұлдыз арасындағы ең негізгінегізгісі осы Андромеда галактикасы болып, екінші орындағысы біздің Құс жолы жүйесі есептеледі. Бұдан басқа біршама ірілері Үлкен және Кіші Магеллан шоқжұлдызыгалактикасы, үшбұрыш шоқжұлдызындағы М33 галактикасы қатарлылар.
 
1993 жылы [[Хаббл телескобы]] Андромеда галактикасының орталық өңірінің суретін түсірді. Сөйтіп оның қосядролы екені анықталды. Бұл ғылымдағы айтулы жаңалықтардың бірі. Кейбір ғалымдар кезінде бір галактика оның өзегіне келіп соқтыққан деп жорамалдады, бірақ бұл жорамал әлі толық айқындалған жоқ.
 
Адамзаттың Андромеда галактикасы туралы зерттеулері мен күзетулері көптеген бағалы ақпараттарды топтастырды, бұл өз кезегінде адамзаттың ғарыш туралы түсінігін арттырып, көз аясын кеңейтті. Андромеда галактикасы күні бүгінге дейін астрономдар айырықша көңіл бөлетін нысан есептеледі, ол бұрын да, қазір де, болашақта да адамзаттың ғарышты тануының үлкен бір тақырыбы ретінде мән-маңызын жоғалтпайды.