|
[[Сурет:Horse-racing-1.jpg|thumb]]
'''Бәйге''' - ұлттық спорт ойындарының бір түрі. [[Ат спорты]]ның бұл түрі [[түркі]] тектес басқа халықтарда да бар. Мысалы, Бәйге [[өзбек]]терде “пайга”, [[қырғыз]]дарда “чабыш” деп аталады. Кейбір деректер бойынша, 15 ғ-дың 70-жылдарында [[Керей]] мен [[Жәнібек]] сұлтандар [[Қазақ хандығы]] хандығынн құрғанда, [[Шу өзені]]нің жағасында, [[Тұлпарсаз]] деген жерде Бәйгебәйге ұйымдастырған. Осы кезден бастап Бәйге қазақ халқының алқалы жиындарының (тойлардың, астардың, т.б.) ажырамас құрамдас бөлігіне айналған (қ. [[Сауын айту]]).
Бұрын Бәйгегебәйгеге қосылған аттар түстік, күндік жерге, ұзақ қашықтықтарға шабатын (қ. Аламан бәйге). 1957 жылы [[Қазақстан]]да қабылданған ереже бойынша [[құнан]] бәйге]] 1200, 1500, 1600, 1800, 2000 м, [[дөнен бәйге]] бәйге 2400, 3000, 3200, 4000, 4800 м, [[ат бәйгесі]] Бәйгесі 5000, 8000, 10000 м қашықтықтарда өткізіледі. Көбінесе, қашықтық төрешілер алқасының шешімі бойынша [[бәйгеалаң]] ([[ипподром]]) айналымының ұзындығына байланысты белгіленеді. Бәйгеге мал дәрігерінің қарауынан өткен аттар жіберіледі. Жарысқа қатысушылардың кеудесіне және арқасына нөмірлер тағылады; шабандоз жеңіл, ыңғайлы, белгісі бар ұлттық киім киеді. Аттың [[ер-тұрман]]ында, [[шабандоз]]дың киімінде адам жарақаттанатындай заттар болмауы тиіс. Бәйгеге қатысушы атын оздыру үшін өзі білетін, ережеде рұқсат етілген тәсілдердің бәрін қолдануына болады. Ал қатарласып келе жатқан атқа қамшысын тигізуге немесе қамшысын үйіріп басқа аттарды жасқауға, айқайлауға, ысқыруға, жарыс жолынан шығып кетуге, оның айналмаларынан төтелеп өтуге болмайды. 1-ші орын мәреге атының тұмсығы бірінші іліккен шабандозға, қалған орын аттардың келу ретіне қарай беріледі. Қазақ халқы Бәйге аттарын ерекше күтімге алған. [[Құлагер]], [[Ақбақай]], [[Маңмаңгер]] сияқты сәйгүліктерді ән-жырға қосқан. Топтан озған тұлпарлар туралы халқымыздың [[ауыз әдебиеті]]нде, [[эпос]]тық жырларында, [[Мақал-Мәтел|мақал-мәтелдеріндемәтелдер]]інде көп айтылады.<ref>Қазақстан - спортшылар елі. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: "Сөздік-Словарь". ISBN 9965-822-57-3</ref>
==Сілтеме==
|
