Лаос: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 174 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q819 (translate me)
Өңдеу түйіні жоқ
54-жол:
|right}}
 
'''Лаос''', Лаос Халықтық-[[Демократиялық Республика]]сы – Оңтүстік-Шығыс Азиядағы мемлекет. [[Үндiқытай түбегi]]нің орталық бөлiгiнде орналасқан. Жер аумағы – 236,8 мың км². Астанасы – [[Вьентьян қаласы]]. Әкiмшілік жағынан 16 [[кхуэн]]ге бөлiнедi. Халқы 5,5 млн. адам. Этникалық құрамында [[лао-лум]] (68%), [[лао-тенг]] (22%), т.б. халықтар бар. Мемлекеттік тiлi – [[лаос тiлi]]. Халқының басым көпшiлiгi [[будда дiнi]]н ұстанады (85%). Ақша бiрлiгi – кип. Конституциясы бойынша мемлекет басшысы – [[Президент]]. Заң шығарушы органы – бiр палаталы Ұлттық жиналыс.
== Табиғаты ==
Жері негізінен таулы келеді. Солтүстік бөлігін [[Траннинь]] таулы қыраты алып жатыр. Ең биік жері — [[Биа]] тауы (2820 м). Шығысында [[Чыонгшон]], оңтүстігінде [[Боловен]] таулары, батысында [[Корат]] үстірттері бар. Климаты субэкваторлық муссондық. Қаңтардың орташа темпеоатурасы 15 — 23С, шілдеде 28 — 30С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері тауда 2000 – 3000 мм, жазық бөлігінде 1500 мм. Басты өзені — [[Меконг]]. Лаоста субтропиктік мәңгі жасыл ағаштар өседі. [[Піл]], [[мүйізтұмсық]], [[маймыл]] ([[макака]], [[гиббон]]), [[жылан]]ның көптеген түрлері, [[қырғауыл]], [[бүркіт]], [[тауыс]], т.б. құстар, өзендерінде [[тұқы]], [[шортан]] сияқты балықтар кездеседі.
== Тарихы ==
Лаос жерiн адамдар жоғарғы [[палеолит]] дәуiрiнен бастап мекендеген.[[Неолит]] дәуiрiнде Лаос алқабында [[күрiш]] егу, таулы жерлерде аңшылық пен мал шаруашылығы өрiс алды. Біздің заманымыздың 1-мыңжылдығының алғашқы жартысында [[Фунань кхмерлер]] мемлекетi құрылды. 1353 ж. Лаостағы ұсақ иелiктер аса iрi [[Лансанг мемлекетi]]не бiрiктi. 14-ғасырда бiрыңғай мемлекет болып қалыптасты. Будда дiнi күшейдi, елде дiни мектептер салына бастады. 15 – 18-ғасырларда Лаос мәдениетi жан-жақты өркендедi. Лансанг мемлекетiнде сауда жолдары дамыды. 1827 ж. елдің астанасы Вьентьянға көшiрiлдi. 1893 ж. [[Франция]] Лаос аймағын өз отарына айналдырды. 2-дүниежүзілік соғыс жылдары ұлттық [[Лао Иссара]] (Лаосты азат ету) ұйымы құрылды. Жапония 2-дүниежүзілік соғыста жеңiлiске ұшыраған соң [[Франция|француз]] үстемдiгiне қарсы көтерiлiс ұйымдастырылды. 1945 ж. 12-қазанда көтерiлiсшiлер Лао елiнің (“Патет Лао”) тәуелсiздiгiн жариялады. Бiрақ 1946 ж. 21-наурызда Патет Лао құрамалары француз әскерлерiнен жеңiлiп қалды. Елде партизандық күрес басталды. 1950 ж. Лаостың Азаттық майданы, 1951 ж. наурызда Лаос, [[Камбоджа]] және [[Вьетнам]] мемлекеттерiнің бiрiккен Азаттық майданы құрылды. Француз отаршылары 1953 ж. 22-қазанда Лаостың тәуелсiздiгiн шартты түрде мойындауға мәжбүр болды. 1975 ж. 2-желтоқсанда Лаос Халықтық Демократиялық Республикасы жарияланды. 1955 ж. Лаос БҰҰ-на қабылданды.
== Экономикасы ==
Лаос халқы, негiзiнен, ауыл шаруашылығымен айналысады. Басты дақылы – [[күрiш]]. Экспортқа ағаш, тоқыма бұйымдарын, [[кофе]], [[гипс]], [[қалайы]] шығарады. Сырттан [[азық-түлiк]], [[ауыр машина]] жасау өнiмдерiн, өнеркәсiптiк отын алады. Ұлттық жалпы өнiмнің жан басына шаққандағы мөлшері 1290 [[АҚШ]] долларына тең. Негiзгi сауда серiктестерi – [[Жапония]], [[Қытай]], [[Тайланд]], [[Италия]], [[Франция]] және [[Германия]].
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Лаос» бетінен алынған