Слюдалар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB |
ш «Пайдалы қазбалар» деген санатты аластады; «Минералдар» деген санатты қосты (HotCat қ... |
||
2-жол:
[[File:MicaSheetUSGOV.jpg|thumb|Слюда]]
[[File:mica-from-alstead.jpg|thumb|Слюда]]
*Жалпы химиялық формуласы: R<sub>1</sub>R<sub>2</sub>–3[AlSі<sub>3</sub>O<sub>10</sub>](OH,F)<sub>2</sub>, мұндағы R<sub>1</sub>=K, Na; R<sub>2</sub><sup>−3</sup>=Al, Mg, Fe, Lі. <ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—▼
▲Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2</ref> — қабатталған құрылымды алюмосиликаттардан тұратын [[минералдар тобы]].
Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2</ref>
▲*Жалпы химиялық формуласы: R<sub>1</sub>R<sub>2</sub>–3[AlSі<sub>3</sub>O<sub>10</sub>](OH,F)<sub>2</sub>, мұндағы R<sub>1</sub>=K, Na; R<sub>2</sub><sup>−3</sup>=Al, Mg, Fe, Lі.
* Слюдаларға кең тараған изовалентті және гетеровалентті изоморфтық алмасулар тән.
* Слюдалар оң таңбалы [[иондар]]дың сипаты бойынша өзіндік слюдаларға (''K, Na иондары'') және морт (''Ca ионы'') және гидрослюдаларға бөлінеді.
* Өзіндік слюдаларға құрамы өзгермелі [[минерал]]дар кіреді. Мыcалы, ''[[аннит]], флогопит, мусковит, полилитионит, тайниолит, парагонит'', тағы басқа.
* Бұлардан басқа аралық құрамды минералдар:'' биотит, [[фенгит]], лепидолит, циннвальдит, протолитионит'' кіреді.
* Морт слюдаларға жататын [[минералдар]]: ''[[маргарит]], ксантофиллит, битиит''.
* Кейде слюдалар “''слюда заңы''” бойынша қосақталып немесе эндогендік жағдайларда жаралады.
* Слюдалардың құрылымында үш қабатты [[октаэдр]]лік торлардан (''иондар мен кремний-оттекті'') түзілген пакеттер болады.
* Слюдаларға тән ерекшелік — құрамында әр түрлі температураға байланысты бөлінетін судың болуы.
* Моноклиндік сингонияда кристалданады. Жақсы қалыптасқан кристалдары жақтарға және псевдогексагонды кейіпке ие болады. Тақталы, кестелі, қабыршақты [[агрегаттар]] түзеді.
* Құрылымы қабатты болғандықтан слюдалар ''беріктілік, майысқақтық, серпімділік'' қасиеттері сақталынып қалатын жұқа жапырақшаларға ажырайды.
* Минералдардың жіктілігі аса жетік, қаттылығы ''2,5, маргаритте 4,5, гидрослюдаларда 2-ге'' дейін.
* Тығыздығы гидрослюдаларда 2,3 г/см<sup>3</sup>, мусковит пен лепидолитте 2,8 — 2,9 г/см<sup>3</sup>, ал флогопит пен биотитте 3,0 — 3,3 г/см<sup>3</sup>.
* Түсі химиялық құрамына байланысты: ''мусковит пен флогопит түссіз'', жұқа пластинкасы мөлдір; Fe<sup>2+</sup>, Fe<sup>3+</sup>, Mn<sup>2+</sup>, Cr<sup>2+</sup> (фуксит), тағы басқа болуына қарай, қоңыр, қызғылт (күлгіндеу), жасыл болып келеді.
** Темірлі слюдалардың түсі қоңыр, қошқыл-жасыл және темір иондарының мөлшеріне қарай қара болуы мүмкін.
** Темірі аз слюдалар үйкеліске, отқа, химиялық
*
* Слюдалардың өндіріс үшін маңыздылары: ''мусковит, флогопит, вермикулит, глауконит'' және ''литий кентастары'' ретінде литийлі слюдалар
* Мусковит кен орындары ''гранитті пегматит, грейзен, слюдалы тақтатастарға'', ал ''флогопит кендері сілтілі'' және ''ультранегізді'' тау жыныстарына ұштастырылған.
* Парақталған слюдалар
* Слюдалардың қабыршақтарынан, өндіріс қалдықтары мен кеніш ұнтағынан (скрап) слюдонит пен слюдопласт дайындалады.
* Уатылған, майдаланған слюдаларды рубероид, тұсқағаз, пергамин өндіруде және микалекс даярлауда пайдаланады.<ref>Қазақ Энциклопедиясы, 7 том</ref>
==Кенорындары==
[[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстанда]] [[Баршын
Қазақстанның оңтүстігіндегі құлан ([[Қаратау]]да) мен Иірсу кенорындары өнеркәсіптік қызығушылық туындатады. құлан кенорнындағы вермикулиттің есептелген баланстық қоры - 168 мың тонна, гидробиотит пен гидролюда - 1 млн. тонна. Иірсу кенорнының алдын ала бағаланган ресурсы 1,2-1,5 млн. тонна. құлан кенорнының солтүстік-батысында ұсақ Жыланды кенорны бар (қоры 100 мың тонна). Қаратау вермикулитінің болжамдық ресурсы 5-6 млн. тонна.
Өнеркәсіптік түрғыдан Қубасадыр (Есіл маңы) мен Неожиданное (Сарысу-Теңіз) кенорындары қызығушылық туындатуы мүмкін. Олардағы вермикулиттің болжамдық қоры тиісінше 3-4 және 2 млн. тонна. Екі кенорын да багалау және барлау жүмыстарын қажет етеді.▼
▲Неожиданное (Сарысу-Теңіз) кенорындары қызығушылық туындатуы мүмкін. Олардағы вермикулиттің болжамдық қоры тиісінше 3-4 және 2 млн. тонна. Екі кенорын да багалау және барлау жүмыстарын қажет етеді.
[[Орталық Қазақстан|Орталық]] және [[Солтүстік Қазақстан]] ның перспективасы 10 млн. тоннадан аз емес деп бағаланады. Жалпы алғанда, [[Қазақстан]] бойынша вермикулиттің қоры қажетті
көлемде жоғары жылу- және дыбысоқшаулауыш қасиеттері бар материалдар алу үшін жеткілікті.
ұсақ қабыршақты слюда-[[мусковит]]тің ең белгілісі - [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстандағы]] [[Күлет кен орны]]
[[Оңтүстік Қазақстан]]да алдын ала зерттелген Қайыңды Кенорны ұсақ қабыршақты [[мусковит]]тен тұрады, ол ұсатылған слюда өндірісіне жарамды. Бұл кенорындағы мусковиттің Қоры 600 мың тонна.▼
Шығыс Мұғалжар антиклинорында көптеген слюда лы пегматит желілері байңалған, олардан [[мусковит]] өндіру мүмкіндігі мол.▼
Слюда-[[мусковит]]ті Қалбаның сирек металл кенорындарынан ілеспе түрінде өндіру айтарлықтай резерв бола алады. Бұл кенорындардың Қоры, мың тонна:
▲Кенорны ұсақ қабыршақты [[мусковит]]тен тұрады, ол ұсатылған слюда өндірісіне жарамды. Бұл кенорындағы мусковиттің Қоры 600 мың тонна.
▲лы пегматит желілері байңалған, олардан [[мусковит]] өндіру
▲Слюда-[[мусковит]]ті Қалбаның сирек металл кенорындарынан ілеспе түрінде өндіру айтарлықтай резерв бола алады. Бұл кенорындардың Қоры, мың тонна: [[Ахметкино]] - шамамен 150, [[Бакенді]] - 300, [[Юбилейное]] - 100, [[Қалайытапнан]] - 220, [[Жоғарғы Баймырза]] - 160, т.б.<ref>Пайдалы қазбалар. Оқулық. - Астана: Фолиант, 2008. - 440 б. ISBN 9965-35-411-1</ref>
==Дереккөздер==
<references/>
[[Санат:Диэлектриктер]]
[[Санат:
| |||