Меншікті салмақ: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Arystanbek (талқылау | үлесі) Cat-a-lot: Тасымалдануда... Санат:Материалдар механикасы → Санат:Материалдар механикасы терминдері |
ш - 9 санат; ±Санат:Техника→Санат:Өлшеу (HotCat құралының көмегімен) |
||
43-жол:
Минералдардың әрбір белгілі топтарының меншікті салмағы өзіне тән шектен асып кетпейді. Мысалы, органикалық минералдардың меншікті салмағы 1-ден онша аса қоймайды: қатты битумдардікі 1,0—1,1, кемірдікі де сол шамада, мұнайдікі 0,8 шамасы, янтарьдікі де сондай. Жеңіл металдардың тұздары мен тотықтарынық меншікті салмағы 2—3,5 шамасында болады. Мысалы, ас тұзынікі (NaCl) 2,1—2,5, гипстікі (CaSO<sub>4</sub> • 2Н<sub>2</sub>O ) — 2,3, квардтікі (SiO<sub>2</sub>)—2,65, алмаздікі — 3,5. Бұл сияқты минералдардың түсі ақшыл шабдарлы ашық келеді. Демек, ақшыл ашық түсті минералдар жеңіл болады. Ондай минералдар ішінде, мысалы, корунд (Аl<sub>2</sub>O<sub>3</sub>) (меншікті салмағы 4,0), барит (BaSO<sub>4</sub>) (меншікті салмағы 4,5) сияқты бірлі-жарымды ғана ауырлары кездеседі. [[Барит]] деген аттың өзі де ауыр салмақты деген сөзден шыққан. Барос — грекше ауыр деген сөз. Баритты кейде ауыр шпат деп те атайды.
Ауыр [[металдар]]дың қосындыларының түсі қоңыр, қызыл күрең, меншікті салмақтары орташа ауыр болады (3,6-ден 9-ға дейін). Мысалы: [[сидерит]] (FеСO<sub>3</sub>) — 3,7—3,9, [[малахит]] — 3,9, [[сфалерит]] (ZnS)—4,0, [[пирит]] (FeS<sub>2</sub> )—5,0, [[магнетит]] (Fе<sub>3</sub>O<sub>4</sub> )— 4,9—5,2, [[гематит]] (Fе<sub>2</sub>O<sub>3</sub>)— 5,0, [[англезит]] (PbSO<sub>4</sub> )—6,4, [[церуссит]] (РbСO<sub>3</sub>)— 6,5, [[касситерит]] (SnO<sub>2</sub>)— 7,0, [[галенит]] (PbS)—7,5, [[киноварь]] (HgS)—8,0, [[
Меншікті салмағы ең ауыр минералдар — жеке түрінде кездесетін ауыр металдар. Мысалы: [[мыс]] (8,9), [[висмут]] (9,7), [[күміс]] (10—11), [[сынап]] (13,6), [[алтын]] (15—19), [[платина]] тобы (14—20), иридий-осмий тобы (17—23).
Сонымен, минералдың меншікті салмағы оның ішіне кіретін атомдардың (иондардың) [[Атомдық масса|атомдық салмағына]], сонымен қатар элементтің иондық [[радиус]]ына, валенттігіне және
Меншікті салмақтың атомдық құрылысқа тығыз байланысты екендігін [[графит]] пен [[алмаз]]ды салыстыру мысалынан көреміз. Бұл екеуінің химиялық құрамы бірдей, яғни екеуі де таза көміртегінен тұрады. Бірақ атомдық құрылысы екі түрлі болғандықтан (графиттің меншікті салмағы — 2,2, алмаздікі — 3,5) алмаз графиттен ауыр.
55-жол:
==Дереккөздер==
<references/>
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:
| |||