Тынық мұхит: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
323-жол:
== Экономикалық маңыздылығы ==
 
Қазіргі кезеңде Тынық мұхитының аралдары мен жағалаулары әр-келкі орналасқан. [[АҚШ]] ([[Лос- Анжелес]]тен бастап [[Сан- Франциско]] ауданына дейін), [[Жапония]] мен [[Оңтүстік Корея]] жағалаулары ең үлкен өндіріс шоғырланған аймаққа кіреді.<ref>{{cite web|url=http://www.itar-tass.com/c1/405258.html|title=«Прогресс М-14М», пролетавший 9 суток по околоземной орбите, затопят на «кладбище» космических кораблей в Тихом океане|publisher=ИТАР-ТАСС|accessdate=2012-04-28|archiveurl=http://www.webcitation.org/67GD4g1qj|archivedate=2012-04-28}}</ref>
 
=== Балық және теңіз өнімдерін аулау ===
Тынық мұхитының тропикалық енділігі және белгілі аймақтарында теңіз өнімдерін аулау маңызды. Тынық мұхиты [[акватория]]сына әлемдік балықтың 60% келеді. Олардың арасында [[лосось]] (горбуша, [[кета]], [[кижуч]], [[сима]]), сельдь тектестер ([[анчоус]], сельдь, [[сардина]]), треска тектестер ([[треска]], [[минтай]]), окунь тектестер ([[скумбрия]], [[тунец]]), камбал тектестер ([[камбал]]). Сүтқоректілерде ауланады: [[кашалот]], [[теңіз мысығы]], [[калан]], [[морж]], [[сивуч]]; омыртқасыздар: [[краб]], [[креветка]], [[молюска]]. Медицина және өндіріс үшін өсімдітері де алынады. Ең олжалы аулау Тынық мұхитының Батыс Орталық және Солтүстік батысында. Ең көлемді аулау Жапония ( [[Нагасаки]], [[Токио]], [[Симоносеки]]), [[Қытай]] ([[Чжоушань архипелагы]], [[Яньтай]], [[Циндао]], [[Далянь]]), [[Ресей Федерациясы]] ([[Примор]], [[Сахалин]], [[Камчатка]]), [[Перу]], [[Тайланд]], [[Жаңа Зеландия]] және АҚШ өңірлерінде.<ref>{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/110/849.htm|title=Брокгауз-Ефрон и Большая Советская Энциклопедия объединенный словник|publisher=gatchina3000.ru|accessdate=2012-02-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6aLaqR|archivedate=2012-05-19}}</ref>
 
=== Көлік жолдары ===
Тынық мұхиты арқылы Атлант және Үнді мұхиттары елдерін аса маңызды теңіз және әуе коммуникациялы тынықмұхиттық хауызды және транзитті жолдар жалғастырып жатыр. Аса маңызды мұхиттық жолдар [[Канада]] және [[АҚШ]]-тан [[Тайвань]]ға, [[Қытай]] және [[ФилиппинФилиппиндер]] елдеріне апарады. Тынық мұхитының басты кемемен жүк тасымалдау бұғаздары: Беринг, Татар, Лаперуз, Корей, Тайвань, Сингапур, Малакк, Сангар, Басс, Торрес, Кука, Магеллан. Тынық мұхиты Солтүстік және Оңтүстік Америкалардың арасындағы Панама мойнағын жасанды түрде жалғастырған Панама каналы арқылы Атлант мұхитымен жалғасып жатыр. Ірі порттары: [[Владивосток]] (маңызды жүктер, [[мұнай өнімдері]], [[балық]] және [[теңіз өнімдері]], орман және аралау материалдары, металлолом, [[Түсті металдар|түсті метал]]), [[Находка]] (көмір, мұнай өнімдері, контейнер, метал, металлолом, рефжүктер), Шығыс, Ванино (көмір, мұнай), [[Кобе]]-[[Осака]] (мұнай және мұнай өнімдері, көлік және құрылғылар, автомобиль, метал және металлолом), [[Токио]]-[[Иокогама]] (металлолом, көмір, мақта, дәнді-дақыл, мұнай және мұнай өнімдері, каучук, химикат, жүн, машина және құралдар, текстиль, автомобилавтомобиль, дәрі-дәрмек), [[Нагоя]] ([[Жапония]]), [[Шанхай]] (құрғақ және сұйық жүктердің барлық түрі), [[Сянган]] (текстиль, киім, талшықтар, радио және элетр тауарлар, пластмасса бұйымдар, машина, құрылғылар) ([[Қытай]]), [[Сингапур]] ( мұнай өнімдері, каучук, азық-түлік, текстиль, машина және құрылғылар) (Сингапур), [[Сидней]] (басты заттар, темір рудасы, көмір, мұнай және мұнай өнімдері, дәнді дақыл), [[Ньюкасл (Аустралия)|Ньюкасл]] ([[АвстралияАустралия]]), [[Окленд]] ([[Жаңа Зеландия]]), [[Ванкувер]] ( орман жүктері, көмір, рудалар, мұнай және мұнай өнімдері, химиялық және басты жүктер) ([[Канада]]), [[Сан-Франциско]], [[Лос- Анжелес]] (мұнай және мұнай өнімдері, копра, химиялық жүктер, [[оман]], [[дәнді дақылдар]], [[ұн]], [[ет]], [[балық консервілері]], [[Цитрус|цитрустар]], [[банан]], [[кофе]], [[машина]] және құрылғылар, [[джут]], [[целлюлоза]]), [[Лонг-Бич]] ([[АҚШ]]), [[Уаско]] ( [[рудалар]], балық, азық-түлік, жанармай) ([[Чили]]). Тынық мұхитында көп жақты шағын біршама порттар орналасқан. <ref>{{cite web|url=http://aapa.files.cms-plus.com/Statistics/WORLD%20PORT%20RANKINGS%2020081.pdf|title=WORLD PORT RANKING - 2008|publisher=|accessdate=2012-07-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/69eaEND3Y|archivedate=2012-08-04}}</ref>
 
Әуе жүк тасымалдауда маңызды рөл атқарады. Ең алғашқы тұрақты рейс 1936 жылы Сан-Франциско (АҚШ) - [[Гонолулу]] ([[Гавай аралдары]])-[[Манила]] ([[Филиппин]]). Қазіргі уақытта негізгі трансмұхиттық маршруттар Тынық мұхитының солтүстік және орталық аудандарында. Ішкі және арал аралық әуе тасымалдаудыңда мәні зор. [[1902 жыл]]<nowiki/>ы [[Ұлыбритания]] тарапынан Фанингы және Фиджи аралдарынан өтіп, Канада, Жаңа Зеландия, Аустралия Кеңестерін жалғастыратын ұзындығы 12, 55 мың км мұхит астымен телеграф смсымы салынды. Радио байланысты бұрыннан кеңінен қолданысты. Қазіргі таңда Тынық мұхитында байланыс үшін байланыс ағымдары кеңейтілген жасанды жер серіктері қолданыста.<ref>{{cite web|url=http://www.dp.ru/a/2011/07/25/JAponija_nachnet_dobivat_ga/|title=Япония начнет добывать газ на дне Тихого океана|publisher=Портал dp.ru|accessdate=2012-02-22|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6bl3fg|archivedate=2012-05-19}}</ref>
{|class="graytable" style="text-align:center"
|+
Line 339 ⟶ 340:
|width="25%"|[[Сурет:Mataveri Airport Easter Island Chile.jpg|center|500x160px]]
|-
|[[Кобе]] порты , [[Жапония]]
|MV Steve Irwin [[Мельбурн]] портында, [[АвстралияАустралия]]
|Теңіз жағалауындағы паром, [[Филиппин]]
|[[Матавери (әуежай)|Матавери]]дағы [[LAN Airlines]] ұшағы
|}
 
=== Пайдалы қазбалары ===
[[Сурет:Sunrise Over the South Pacific Ocean.jpg|thumb|right|270px|Тынық мұхитынан күннің шығуы ([[5 мамыр]] [[2013 жыл|2013]] ж.)]]
Тынық мұхитыминералдармұхиты минералдар ошағына өте бай. [[Қытай]], [[Индонезия]], [[Жапония]], [[Малайзия]], [[АҚШ]] ([[Аляска]]), [[Эквадор]] ([[Гуаякир шығанағы]]), [[Аустралия]] ([[Басс бұғазы]]) және [[Жаңа Зеландия]]<nowiki/>да [[мұнай]] мен [[газ]] қазадыбұрғылайды. Қолда бар есептен бойынша Тынық мұхитының кені әлемдік мұнай мен газ қорының 30—40 % құрайды.<ref name="Основные черты географии туризма">{{cite web|url=http://www.orsha.by/?page_id=97|title=Основные черты географии туризма|publisher=Страны и континенты|accessdate=2012-02-10|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6dgmK7|archivedate=2012-05-19}}</ref>
 
Әлемде ең үлкен көлемдегі [[қалайы]] концентратын өндіруші Малайзия, ал [[циркон]], [[ильменит]] пен басқаларын өндіруден Аустралия елдері болып табылады. Мұхит жалпы қоры17•10қоры 17•10 т боларлықтай [[темір]],[[марганец]] конкрециясына да бай. Ең кең ауқымдығы байлығы Тынық мұхитының солтүстігінде, сондай-ақ Оңтүстік және [[Перу]] қазашұңқырларында. Мұхиттың рудалық және кокрециялық байлығы марганец 7, 1•10 т, [[никель]] 2, 3•10 т, [[мыс]] 1, 5•10 т, [[кобальт]] 1•10 т құраған. [[Орегон]] батуында, Куриль тізбегі мен [[Охота теңізі|Охот теңізі]]<nowiki/>ндегі Сахалин шельфінде, [[Жапон теңізі]]<nowiki/>ндегі Нанкай науасында және [[Жапония]] жағалауында, Перу батуында терең су асты газ гидраттарының түзінділері табылған.<ref>{{cite web|url=http://mkt.unwto.org/sites/all/files/docpdf/unwtohighlights11enlr_1.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer. 2011 edition|publisher=Всемирная туристская организация ЮНВТО|accessdate=2012-02-10|archiveurl=http://www.webcitation.org/67ukiubXk|archivedate=2012-05-25}}</ref> 2013 [[жыл]]<nowiki/>ыжылы Жапония Тынық мұхитының [[Токио]]<nowiki/>дан солтүстік-шығыс бағытында [[метан]] гидраты кен орныннан табиғи газ бұрғылыаубұрғылау жұмысын бастауға ниетті.<ref name="Рекреационные ресурсы">{{cite web|url=http://www.orsha.by/?page_id=54|title=Рекреационные ресурсы|publisher=Страны и континенты|accessdate=2012-02-10|archiveurl=http://www.webcitation.org/67m6eF8P7|archivedate=2012-05-19}}</ref>
 
=== Кертарапты қоры ===
Тынық мұхитының кертарапты қоры жан-жақтылығымен сипатталады. Бүкіл әлемдік туристтік ұйымның есебі бойынша [[20 ғасыр|XX ғасыр]]<nowiki/>дың аяғында Тынық мұхиттық аймақтарға 16% халықаралық туристтік жолдамалар тіркелген ([[2020 жыл]]<nowiki/>ға 25 % жоспарлап отыр). Ең басты туристік елдер [[Жапония]], [[Аустралия]], [[Сингапур]], [[Корея Республикасы|Корей Республикасы]], [[Ресей]], [[АҚШ]] және [[Канада]]. Басты рекреакциалы аймақтар: [[Гавай аралдары]], [[Полинезия]] мен [[Микронезия]] аралдары, Аустралияның шығыс жағалауы, [[Бохай шығанағы]] және Қытайдағы [[Хайнань аралы]], [[Жапон теңізі]] жағалауы, [[Солтүстік Америка]]<nowiki/>ның қалаларының ауданы және қалалық агломерациялық жиегі болып табылады. Туристтер ең көп келетін елдер арасында ( Бүкіл әлемдік туристтік ұйымның [[2010 жыл]]<nowiki/>ғы деректері бойынша) Тынық мұхитының азиялық ауданы ерекшеленеді: Қытай (55 млн. 1 жыл ішінде), [[Малайзия]] (24 млн), [[Гонконг]] (20 млн), [[Тайланд]] (16 млн), [[Макао]] (12 млн), Сингапур (9млн9 млн), Корей Республикасы (9 млн), Жапония (9 млн), [[Индонезия]] (7 млн), [[Аустрия]] (6млн6 млн), [[Тайвань]] (6млн6 млн), [[Вьетнам]] (5 млн), [[ФилиппинФилиппиндер]] (4 млн), [[Жаңа Зелеландия]] (3 млн), [[Камбоджо]] (2 млн), Гуам (1 млн); Оңтүстік және Солтүстік Америка жағалауындағы елдерде: АҚШ (60 60млнмлн), [[Мексика]] (22 млн), [[Канада]] (16 млн), [[Чили]] (3 млн), [[Колумбия]] (2 млн), [[Коста-Рика]] (2 млн), [[Перу]] (2 млн), [[Панама]] (1 млн), [[Гватемала]] (1 млн), [[Сальвадор]] (1 млн), [[Эквадор]] (1 млн).
 
== Қызықты деректер==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Тынық_мұхит» бетінен алынған