Уикипедия

Герольд Карлович Бельгер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Жазушы
|Есімі = Герольд Карлович Бельгер
|Шынайы есімі = {{lang-de|Herold Belger}}
|Суреті = Belger-1a.jpg
|Ені = 250px
|Суреттің аты =
|Туылған кездегі есімі =
|Лақап аты = Гарри Карлсон, Гер аға
|Туылған күні = 28.10.1934
|Туылған жері = [[Энгельс (қала)|Энгельс]] қаласы, қазіргі [[Ресей Федерациясы]], [[Саратов облысы]]
|Қайтыс болған күні = 7.02.2015
|Қайтыс болған жері = [[Алматы]]
|Азаматтығы = {{flagicon|Kazakhstan}} [[Қазақстан]]
|Ұлты = [[неміс]]
|Мансабы = жазушы, сыншы, аудармашы
|Шығармашылық жылдары =
|Бағыты = аударма
|Жанры = [[публицистика]]
|Шығармалардың тілі = [[неміс тілі|неміс]], [[орыс тілі|орыс]], [[қазақ тілі|қазақ]]
|Дебюті =
|Марапаттары =
|Сыйлықтары = "Парасат" ордені
|Қолтаңбасы =
|Сайты =
26-жол:
}}
 
'''Герольд Карлович Бельгер''' ([[28 қазан]] [[1934]] [[Энгельс (қала)|Энгельс қаласы]], Еділ маңы немістерінің АКСР - [[7 ақпан]] [[2015]], [[Алматы]], [[Қазақстан]] <ref>http://khabar.kz/ru/novosti-50/obshchestvo/item/13315-v-almaty-skonchalsya-izvestnyj-kazakhstanskij-pisatel-gerold-belger</ref>) - әйгіліҚазақстанның қазақстандықхалық прозашыжазушысы, қоғам қайраткері. Прозашы, публицист, әдебиет зерттеушізерттеушісі, [[сыншы]], аудармашы, қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі, тәуелсіз «Тарлан» сыйлығының иегері.
 
== Өмірбаяны ==
Герольд Бельгер 1934 жылғы 28 қазанда Саратов облысындағы Энгельс қаласында туған. 1941 жылы ол отбасымен бірге неміс ұлтының өкілі ретінде Қазақстанға жер аударылған. Ол осыдан бастап [[Солтүстік Қазақстан облысы]]ндағы қазақ ауылында өсті. Осында ол қазақ тілін жетік меңгеріп шықты.▼
*Герольд Бельгер [[1934 жыл]]ғы жылы [[28 қазандақазан]]да Саратов облысы,облысындағы Энгельс қаласында туған. ▼
 
▲Герольд Бельгер 1934 жылғы 28 қазанда Саратов облысындағы Энгельс қаласында туған. [[1941 жылыжыл]]ы ол отбасымен бірге неміс ұлтының өкілі ретінде Қазақстанға жер аударылған. Ол осыдан бастап [[Солтүстік Қазақстан облысы]]ндағы қазақ ауылында өсті. Осында ол қазақ тілін жетік меңгеріп шықты.
 
Ол Абай атындағы Қазақ мемлекеттік педагогикалық институтының әдебиет факультетін бітіріп, еңбек жолын Жамбыл облысында орта мектепте орыс тілі мен әдебиетінен сабақ беруден бастады.
 
*[[1958]]—[[1960]] жылдары [[Жамбыл облысыныңоблысы]]ның Байқадам совхозындағы орта мектепте мұғалім, ▼
Бельгер 1971 жылдан бері Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі болды. 1992 жылдан неміс тіліндегі «Феникс» альманағының бас редакторы. 1994-1995 жылдары ҚР Жоғарғы Кеңесінің депутаты. Ол неміс мәдени қоғамы Алматы қаласындағы бөлімшесінің төрағасы, Қазақстан немістері кеңесінің мүшесі және ҚР Президенті жанындағы мемлекеттік саясат жөніндегі ұлттық кеңестің мүшесі болды.▼
 
*[[1960]]—[[1963]] жылдары Абай атындағы ҚазПИ-дің аспирант, ▼
Герольд Бельгер 53 кітаптың авторы. Олардың арасында «Сосновый дом на краю аула», «Чайки над степью», «За шестью перевалами», «Брат среди братьев», «Каменный брод», «Завтра будет солнце» және басқалары танымал болды. Ол қазақ әдебиетінің Бейімбет Майлин, Ғабит Мүсірепов, Әбдіжәміл Нұрпейісов секілді классиктерінің шығармаларын орыс тіліне аударды. <ref>{{cite web | url=http://egemen.kz/2015/02/07/49073 | title=Алматыда жазушы Герольд Бельгер қайтыс болды}}</ref>
 
*[[1963]]—[[1964]] жылдары [[Жұлдыз журналы|«Жұлдыз» журналында]] әдеби қызметкер болды. ▼
==Хронологиясы==
▲*[[1934]] жылы 28 қазанда Саратов облысы, Энгельс қаласында туған.
▲*[[1958]]—[[1960]] жылдары Жамбыл облысының Байқадам совхозындағы орта мектепте мұғалім,
▲*[[1960]]—[[1963]] жылдары Абай атындағы ҚазПИ-дің аспирант,
▲*[[1963]]—[[1964]] жылдары [[Жұлдыз журналы|«Жұлдыз» журналында]] әдеби қызметкер болды.
*[[1964]] жылдан шығармашылық жұмыста,
*[[1992]] жылдан неміс тілінде шығатын «Феникс» альманахы бас редакторының орынбасары болған.
*Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің депутаты болған ([[1994]] — [[1995]]).
==Зерттеген еңбектері==
Бельгер [[Абай Құнанбайұлы|Абай]] мұраларын тану, оны зерттеу мәселелерімен айналысып, «''Үндестік''» (А., [[1982]]), «Гете және Абай» (А., [[1989]], екеуі де орыс тілінде) деген ғылыми - зертеу еңбектер, «<nowiki>''Шың''</nowiki>», «''Туыстықтың жанды өрнектері''» (А., [[1981]], неміс тілінде), «''Асылға абай болайық''» («Қазақ әдебиеті», [[1985]], 9 мамыр), «''Ақындар сыры''» («Простор», N° 2, [[1992]]) т. б. қазақ, орыс, неміс тілдерінде оннан астам мақала, «''Мұнартау''» («Жалын», № 1, [[1974]]) атты көркем әңгіме жариялады. Бүл еңбектерінде ол Абайдың сан қырлы шығармашылық дарынына, ақындық құдіретіне, жаңашыл дәстүріне шолу жасады. [[Гете, Иоганн Вольфганг|И. В. Гете]] мен [[Абай Құнанбайұлы|А. Құнанбаев]] шығармалары үндестігінің филос., эстетик., этик., психол. заңдылықтарын талдады. Гетенің «Жолаушының түнгі жыры» шығармасы негізінде туындаған М. Ю. Лермонтовтың «''Тау шыңдары''» мен Абайдың «''Қараңғы түнде тау қалғып''» өлеңдеріндегі поэтикалық рухани бірлігін, әлеуметтік ой толғауындағы жақындық пен тамырластықтың түп төркінін ашып көрсетті. Абай өлеңдерінің орыс тіліне аударылуындағы жай-күйіне, ақынның кемел ойы мен көркем теңеулерін тәржімелеудегі кемшіліктерге, текстолгиялық ала-құлалықтарға, жаңсақ жазылған сөздерге тоқталды. [[Майлин Бейімбет|Б.Майлин]], [[Есенжанов Хамза Ихсанұлы|Х.Есенжанов]], Ә.Нүрпейісов, [[Кекілбаев, Әбіш|Ә.Кекілбаев]], Д.Досжанов, т.б. қазақ жазушыларының бірқатар шығармаларын қазақшалан орыс тіліне, А.Раймген, Э.Кончак, Н.Ваккер, т.б. неміс жазушыларының жекелеген туындыларын неміс тілінен орысшаға аударды. Жиырмадай жинақтың қүрастырушысы және жекелеген әңгіме, мақалалары енген 25-тей жинақтары бар.▼
==Жетістіктері==
* Қазақстан Жазушылар одағының Б.Майлин атындағы сыйлығының иегері ([[1988]]).▼
* Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген мәдениет қызметкері ([[1987]]).▼
* Президенттің бейбітшілік пен рухани татулық сыйлығының иегері ([[1992]]).▼
* ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік саясат жөніндегі ұлттық кеңес мүшесі.
* «Парасат» орденінің иегері ([[1994]]).▼
* Қазақстан-дағы ПЕН клуб сыйлығының ([[1996]]).▼
* «[[Алтын самұрық]]» сыйлығының ([[2007]]) иегері.▼
 
[[1971 жыл]]дан [[Қазақстан Жазушылар одағы]]ның мүшесі болды.
== Шығармалары ==▼
 
[[1992 жыл]]дан неміс тіліндегі «Феникс» альманағының бас редакторы.
 
▲Бельгер[[1994]]-[[1995 1971жыл]]дары жылдан бері[[Жоғарғы Кеңес|Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі болды. 1992 жылдан неміс тіліндегі «Феникс» альманағының бас редакторы. 1994-1995 жылдары ҚРРеспубликасы Жоғарғы КеңесініңКеңесі]]нің депутаты. Ол неміс мәдени қоғамы Алматы қаласындағы бөлімшесінің төрағасы, Қазақстан немістері кеңесінің мүшесі және ҚР Президенті жанындағы мемлекеттік саясат жөніндегі ұлттық кеңестің мүшесі болды.
 
== Шығармашылығы ==
▲Герольд Бельгер [[Абай53 Құнанбайұлы|Абай]]кітаптың мұраларынавторы. тану,Қазақ оныәдебиетінің зерттеуБейімбет мәселелерімен айналысыпМайлин, «''Үндестік''»Ғабит (А.Мүсірепов, [[1982]]),Әбдіжәміл «ГетеНұрпейісов жәнесекілді Абай»классиктерінің (А., [[1989]], екеуі дешығармаларын орыс тілінде)тіліне дегенаударды. ғылыми - зертеу еңбектер, «<nowikiref>''Шың''</nowiki>»,{{cite «''Туыстықтыңweb жанды| өрнектері''» (Аurl=http://egemen.,kz/2015/02/07/49073 [[1981]],| немісtitle=Алматыда тілінде),жазушы «''АсылғаГерольд абайБельгер болайық''»қайтыс («Қазақ әдебиеті», [[1985]], 9 мамыр), «''Ақындар сыры''» («Простор», N° 2, [[1992]]) т. б. қазақ, орыс, неміс тілдерінде оннан астам мақала, «''Мұнартау''» («Жалын», № 1, [[1974]]) атты көркем әңгіме жариялады. Бүлболды}}</ref> еңбектеріндеЕңбектерінде ол Абайдың сан қырлы шығармашылық дарынына, ақындық құдіретіне, жаңашыл дәстүріне шолу жасады. [[Гете, Иоганн Вольфганг|И. В. Гете]] мен [[Абай Құнанбайұлы|А. Құнанбаев]] шығармалары үндестігінің филос., эстетик., этик., психол. заңдылықтарын талдады. Гетенің «Жолаушының түнгі жыры» шығармасы негізінде туындаған М. Ю. Лермонтовтың «''Тау шыңдары''» мен Абайдың «''Қараңғы түнде тау қалғып''» өлеңдеріндегі поэтикалық рухани бірлігін, әлеуметтік ой толғауындағы жақындық пен тамырластықтың түп төркінін ашып көрсетті. Абай өлеңдерінің орыс тіліне аударылуындағы жай-күйіне, ақынның кемел ойы мен көркем теңеулерін тәржімелеудегі кемшіліктерге, текстолгиялық ала-құлалықтарға, жаңсақ жазылған сөздерге тоқталды. [[Майлин Бейімбет|Б.Майлин]], [[Есенжанов Хамза Ихсанұлы|Х.Есенжанов]], [[Әбдіжәміл Кәрімұлы Нұрпейісов |Ә.Нүрпейісов]], [[Кекілбаев, Әбіш|Ә.Кекілбаев]], [[Дүкенбай Досжанов|Д.Досжанов]], т.б. қазақ жазушыларының бірқатар шығармаларын қазақшалан орыс тіліне, А.Раймген, Э.Кончак, Н.Ваккер, т.б. неміс жазушыларының жекелеген туындыларын неміс тілінен орысшаға аударды. Жиырмадай жинақтың қүрастырушысы және жекелеген әңгіме, мақалалары енген 25-тей жинақтары бар.
 
▲=== Шығармалары ===
*«Сосновый дом на краю аула.» А-А., 1973
*«Даладағы шағала.» А., 1976
Line 72 ⟶ 67:
*«В темный час перед рассветом.» А., 2003
*«Карл Бельгер - мой отец.» А., 2003, т.б.<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref><ref>Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8</ref><ref>Қазақстан жазушылары: Анықтамалық/Құрастырушы: Қамшыгер Саят, Жұмашева Қайырниса - Алматы: «Аң арыс» баспасы, 2009 жыл</ref>
* «''Үндестік''» (А., [[1982]]),
==Хоббиі ==
* «Гете және Абай» (А., [[1989]], екеуі де орыс тілінде) зертеу еңбектер,
Хоббиі - [[шахмат]] ойнау.
* «<nowiki>''Шың''</nowiki>»,
==Сүйіп оқитын әдебиеті==
* «''Туыстықтың жанды өрнектері''» (А., [[1981]], неміс тілінде),
Сүйіп оқитын әдебиеті - «Гуманизм, интеллект, реализм, халықтар бірлігі, этникалық немістердің тарихи тағдыры».
* «''Асылға абай болайық''» («Қазақ әдебиеті», [[1985]], 9 мамыр),
==Отбасы==▼
* «''Ақындар сыры''» («Простор», N° 2, [[1992]]) т. б. қазақ, орыс, неміс тілдерінде оннан астам мақала,
Үйленген. Жұбайы - Хисматуллина Раиса Зәкірқызы, педагог. Қызы - Ковалева Ирина, актриса, кинорежиссер. Немересі - Всеволод (1988 жылы туған ), шөбересі - Юлиана
* «''Мұнартау''» («Жалын», № 1, [[1974]]) атты көркем әңгіме.
(2005 жылы туған ).<ref>Қазақстан Республикасында кімнің кім екені – 2011. 2 томдық анықтамалықаласы Алматы, 2011 жыл. ISBN 978-601-278-473-2</ref>▼
 
== Марапаттары ==
==Дереккөздер==▼
▲* «Парасат» орденінің иегері ордені([[1994]]).
<references/>▼
▲* Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген мәдениет қызметкері ([[1987]]).
▲* Президенттің бейбітшілік пен рухани татулық сыйлығының иегері ([[1992]]).
▲* Қазақстан Жазушылар одағының Б.Майлин атындағы сыйлығының иегері ([[1988]]).
▲* Қазақстан-дағы ПЕН клуб сыйлығыныңсыйлығы ([[1996]]).
▲* «[[Алтын самұрық]]» сыйлығыныңсыйлығы ([[2007]]) иегері.
 
▲==Отбасы==
{{Суретсіз мақала}}
Үйленген.
:Жұбайы - Хисматуллина Раиса Зәкірқызы, педагог.
:Қызы - Ковалева Ирина, актриса, кинорежиссер.
▲:Немересі - Всеволод ([[1988 жыл]]ы туған ), шөбересі - Юлиана ([[2005 жылыжыл]]ы туған ).<ref>Қазақстан Республикасында кімнің кім екені – 2011. 2 томдық анықтамалықаласы Алматы, 2011 жыл. ISBN 978-601-278-473-2</ref>
 
▲== Дереккөздер ==
▲<references/>
[[Санат:Немістер]]
[[Санат:Қазақ аудармашылары]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Герольд_Карлович_Бельгер» бетінен алынған