Ауыз әдебиеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Әуез, Мұхтар Омарханұлы → Әуез Мұхтар Омарханұлы using AWB |
ш clean up, replaced: Әуез Мұхтар Омарханұлы → Мұхтар Омарханұлы Әуезов using AWB |
||
4-жол:
<ref>Ысмайылов Е., Ақындар, А., 1956</ref> Осыған орай даяр үлгімен шығару, шығарманың түрлі деңгейлеріндегі қайталаушылық пен біркелкілік жазба әдебиетке жат. Бұл өзгешелік сөз өнерінің осы екі түрінің көп нұсқалы болу-болмау сипатына да тікелей қатысты. Ауыз әдебиеті. ауызша шығарылып, ауызша тарайтындықтан шығарманың үнемі өзгеріс үстінде болатындығы заңды құбылыс. Себебі ауызша айту, бұрын шығарылған тексті орындау — ешбір өзгеріссіз қайталап шығу емес, керісінше, ол — шығармашылық процесс. Онсыз шығарманың заман ағымына лайық қайта түлеп отыруы мүмкін болмайды. Әсіресе, ірі жанрларға тән осы ерекшелік шығарманың бір айтушыдан екінші айтушыға, бір дәуірден екінші дәуірге ауысу барысында айрықша көрінеді. Ауыз әдебиетінің көпнұсқалы болуына ықпал ететін жағдайлардың бірі — тыңдаушылар ортасының өзгеріп отыратын әлеум. талап-тілектері мен көркемдік Қазақ халқының ауыз әдебиетін жинау жұмысы 18 ғасырдандан басталады. [[Ресей]]ден Қазақ даласына шыққан түрлі эскпедициялардың мақсаты фольклорлық және этнографиялық деректерді де жинау болатын. Алайда, фольклор үлгілерін жүйелі түрде жинау жұмысы 19 ғасырда жүзеге асты.<ref>Қазақ фольклорының типологиясы, А., 1981</ref> [[Радлов, Василий Васильевич|В.В. Радлов]], [[Потанин Григорий Николаевич|Г.Н. Потанин]], [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Ш.Уәлиханов]], [[Алекторов Александр Ефимович|А.Е. Алекторов]], [[Васильев Александр Васильевич|А.В. Васильев]], сияқты ғалымдар ауыз әдебиеті жанрларын жіктей отырып, олардың текстол-сына да көңіл бөлді. Түптеп келгенде фольклорлық мұраны жинау және жарыққа шығару халықтың тұрмыс-тіршілігін, әдет-ғұрпын, салт-санасын, наным-сенімін, дүниетанымын білудің негізгі дерек көзіне айналды.<ref>Уәлиханов Ш., шығ. жинағы, 5 т. А., 1984</ref> Ал 20 ғасырда фольклорды жинау мен жариялау жұмысы, мейлі ол идеологияның құралына айналса да, мемл. тарапынан қолдау тапты. 20 ғасырдың басындағы [[Диваев Әбубәкір Ахметжанұлы|Ә.Диваев]] бастаған бірнеше экспедициялардан бастап, жер-жерден жинау жұмысы үздік-создық күні бүгінге дейін жалғасып келеді.сұраныстары.
<ref>Фольклор шындығы, А., 1990;</ref> Көшпелі қоғамның мұндай қажеттіліктерін жан-жақты әрі тұтастай атқарған өнер ауыз әдебиеті болады. [[Фольклор]] үлгілерін жинау ісі оны жарыққа шығару жұмыстарымен қатар жүріп жатты. 19 - 20 ғасырлардың басында Қазан, Уфа қалаларында қазақтың батырлық жырлары, діни және ғашықтық дастандары көптеп жарық көрді.
<ref>Марғұлан Ә., Ежелгі жыр, аңыздар, А., 1985</ref> “[[Ер Тарғын]], “[[Қыз Жібек]]”, “[[Алпамыс батыр|Алпамыс]]”, “[[Бозжігіт]]”, “Мұңлық - Зарлық”, “[[Шәкір-Шәкірат|Шәкір - Шәкірат]]” т.б. жыр- дастандар дүркін-дүркін қайта басылып шықты. Ал, кеңестік дәуірде ауыз әдебиетітінің көптеген үлгілері белгілі бір түзетулер мен редакциялауларға ұшыраса да, көпшілікке жол тапты.<ref>Бердібаев Р., Қазақ эпосы, А., 1982</ref> Эпостар, дастандар, ертегілер, аңыз-әңгімелер, мақал-мәтелдер, айтыстар, шешендік сөздер, жұмбақтар т.б. тізбелі болып та, жеке де жарыққа шығып келеді. Бұлардың ішінде, әсіресе, “[[Алпамыс батыр|Алпамыс]]”, “[[Қозы Көрпеш - Баян Сұлу|Қозы Көрпеш - Баян сұлу]]”, “[[Қыз Жібек]]”, “[[Қамбар батыр]]”, “[[Қобыланды батыр]]” эпостарының екі тілдегі ғыл. (қазақша және орысша) басылымының шығуы фольклор текстол-сындағы ірі жетістік болды. Бұған қоса ауыз әдебиетінің көптомдық басылымын (1997 жылға дейін 17 томы шықты) шығару қолға алынды. [[
== Сыртқы сілтемелер ==
| |||