Уикипедия

Түрпітәрізділер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш Removing Link FA template (handled by wikidata)
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Taxobox
| nametrend = Түрпітәрізділер
| image =Wild Long-beakedEchidnashortbeak echidna.jpg
| image_caption =
| image_width = 250px
| fossil_range = {{Fossil range|Miocene|Recent}}
| regnum = [[Жануарлар]]
| phylum = [[ХордалыларБіртесіктілер]]
| classis = [[Сүтқоректілер]]
| ordo = [[Біртесіктілер]]
| familia = '''Tachyglossidae'''
| genus =
| familia_authority = [[Theodore Nicholas Gill|Gill]], 1872
| species = ''Түрпітәрізділер''
| subdivision_ranks = Түрлері
| subspecies=
| subdivision =
| trinomial =
''[[Tachyglossus]]'' туысы<br />
| binomial = "Tachyglossidae''
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''[[Tachyglossus aculeatus]]''<br />
| binomial_authority = [[Peters]], 1858}}
''[[Zaglossus]]'' туысы<br />
'''Түрпітәрізділер''' ({{lang-la|Tachyglossidae}}) — жұмыртқа салатын біртесікті сүтқоректілердің екінші тобы. Қарапайым сүтқоректі.
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''[[Zaglossus attenboroughi|Z. attenboroughi]]''<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''[[Zaglossus bruijnii|Z. bruijnii]]''<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''[[Zaglossus bartoni|Z. bartoni]]''
}}
'''Түрпітәрізділер''' ({{lang-la|Tachyglossidae}}) - [[біртесіктілер]] тұқымдасы. Денесі тікенекті. Басында [[цилиндр]] тәрізді тұмсығы бар. Алдыңғы аяқтарының тырнақтары өте мықты. Тілі құртқа ұқсас ұзындығы 25 см. Ұрғашыларының көбеюі мерзімінде бала шығару дорбасы пайда болады. Түрпілердік дене ұзындығы 50 см, құйрығы қысқа. Тұмсығы өте ұзын құлақ қалқаншасы жетілмеген. [[Тасмания]], [[Австралия]] және [[Жаңа Гвинея]] ормандарында, құмдауыт далаларында 2 түрі таралған. [[Омыртқасыздар]]мен қоректенеді. Жылына 1-2 жұмыртқа салып, оны дорбаларында сақтайды.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref>
 
==Негізгі сипаттамасы==
== Дереккөздер ==▼
Ехиднаның дене тұрқы 40см. Денесінде сырттай қарағанда кірпі тәрізді ұзындығы 6см. түкті "тікенектері" болады. Ехиднаның ұзындығы 5см, жіңішке сүйір тұмсығы мүйізбен қапталған және оның ұшында аузы бар. "Тікенектерінің" түбінде қызғылт-қоңыр түсті қысқа түктер өседі. Құлағының айналасында топтанып өскен ұзын түктері де болады. Ехиднаның аяқтарының күрек тәрізді жалпақ саусақтары бар. Әсірісе, артқы аяғының екінші саусағы ұзын, имек, онымен ехидна денесіндегі тікенекті түктерінің арасындағы паразиттерден тазартады. Қазіргі кезде олар Аустралия, Жаңа Гвинея, мен Тасмания аралдарында мекендейді. Ехиднаның дене температурасы тұрақсыз, шамамен 30 градус.
<references/>
 
==Тіршілік етуі==
{{wikify}}▼
Ехидна- құрлық жануары. Тастақты жерде өсетін бұталардың арасында кездеседі, ін қазбайды. Негізгі қорғаушысы- түкті тікенектер. Жауы мазаласа түкті тікенектерін тікірейтіп кірпіге ұқсап домаланып қозғалмай жатады. Кейде тырнақтарымен жұмсақ топырақты қазып, бас жағымен топыраққа жартылай көміліп, түкті тікенектерін жауына қарай ьағыттайды. Олар қорегін түнде аулайды. Күндіз ағаш қуысында, бұталардың арасында жасырынады. Күн қатты суығында ехидна үңгірлерді уақытша қысқы ұйқыға кетеді. Терісінің астындағы май қабаты қалың болғандықтан, бір айға дейін аштыққы шыдай алады. Қорегі: құмырсқалар, ақ құмырсқалар (термиттер), шұбалшаңдар. Қорегін ұзын, жіңішке, жабысқақ тіліне жабыстырып алады. Ехиднаның тістері болмайды, ұстаған қорегін тілінің артқы бөлігінде болатын мүйізді "тісшелерімен" ұсақтайды. Таңдайында тарақ тәрізді бүртікті өсінділер болады. Ехидна жақсы естиді, бірақ нашар көреді, тек затты өте жақын жерінен ғана көре алады.
 
==Көбеюі==
[[Санат:Біртесіктілер]]
Ехидна бір ғана жұмыртқа салады, оны құрсағындағы терілі қалтасында сақтайды. Бұл терілі қалта ехидна көбейер кезде пайда болады. Ұрпағы дамып жұмыртқадан шығу үшін тұмсығындағы мүйізді төмпешігімен үрғылап қабығын жарып шығарады. Сүт безінен шыққан сүт қалтадағы түктерге жайылады, сол түктерден сорып қоректенеді. Ұрпағы түкті тікенектері шыққанша ұзақ уақыт қалтада болады. Аналық ехидна ұрпағын қалтадан шығарып, қауіпсіз жерге қалдырып, сүтімен қоректендіреді. Ехидна да жұмыртқа салатын сүтқоректілерге жатады. Құстар секілді ехиднада да клоака болады. Олардың жер бетіне таралу аймағы да шектеулі, яғни шағын аумақтарда ғана таралған.
 
▲== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
▲{{wikify}}
{{Biosci-stub}}
{{zoology-stub}}
 
[[Санат:Түрпітәрізділер]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Түрпітәрізділер» бетінен алынған