Орман сусары: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Орман сусары''' ({{lang-la|Martes martes}}) — [[сүтқоректілер]] отряды, сусарлар тұқымдасына жататын жыртқыш. Дене тұрқы 43-58 см. Салмағы 1,8 кг. Иілгіш денелі, қысқа аяқты аң; терісі қара, омырауында ақ дағы бар. Жайық бойында және оның төменгі ағысында кездеседі. Түн мен кеште ғана шығады. [[Сәуір|Сәуірде]]де күшіктейді. Тышқан тәрізділер мен кішігірім құстары жеп қоректенеді. Қазақстанның "[[Қызыл кітап|Қызыл кітабына]]" енгізілген.

Сирек. Жайық өзенінің жайылмалары мен [[Солтүстік Қазақстан]] ормандарында таралған; жапырақты және қылқан жапырақты ормандарда мекендейді. [[Қазақстан|Қазақстанда]]да жалпы саны 200 бастың шамасындай; санының азаюының негізгі себептері - орман алқабының қысқаруы және қасақылық. Қолда ойдағындой өсіп-өнеді. Үш қорықшада қорғалады. [[Жайық]] өзенінің жайылмасы мен Солтүстік Қазақстан ормандарында мекендеуге жарайтын учаскелерді сақтау қажет.

Қазақстанда бұл түрдің белгілі бес түршесінің өте әлсіз жіктелген екі түршесі – M.m.uralensisKuznetsov, 1941 (Жайық өзенінің суалабы) жәнM.m.sabaneeviJurgenson, 1947 (Солтүстік Қазақстан ормандары) -мекендейді

[[Жайық өзені|Жайық өзенінің]]нің суалабындағы [[жайылма]] [[Тоғай|тоғайларытоғай]]лары мен Солтүстік Қазақстан ормандарында кездеседі. 1938 жыл Гурьев (Атырау) қаласынан 6 км жерде ауланған, мұнда кезде»соқ келуі мүмкін. 1986 жыл Екі сусар [[Калмыков ауылы|Калмыков ауылының]]ның манынан ұсталды. 1948 жыл Шілде-тамызда Солтүстік Қазақстан облысындағы Ленин ауданынан, ал 1978 жыл Шілдеде еркек орман сусары Көкшетау облысының Зеренді ауданынан ұсталған. Егер соңғы екі кездесуді кездейсок деп есептесек, ХХXX ғасырдың аяғы мен ХХIXXI-ғасырдың басында Солтүстік Қазақстанда ол тұрақты түрде кездеседі.

Жайық өзенінің суалабында негізгі [[биотоп|биотоптары]]тары – [[көк терек]], [[ақ терек]], [[емен]], тал өскен ормандар. Солтүстік Қазақстанда – шөптесін өсімдіктері мен бұталары сирек ескі қарағайлы ормандар, таза қайыңды ормандарда да кездеседі.

1977 жыл [[Жайық өзені|Жайық өзенінің]]нің жайылмасынде 1000 .а-ға 1.7 сусардан келді: бұл жерде оның жалпы саны 110-120 болды. 1978 жыл Қараша-желтоқсанда саны 150-160-қа жетті [ң], яғни бір жылдың ішінде саны 35%-ға өсті. Ескертетін жағдай 1978 және 1979 жылдар сусарлар үшін бұл аймақта өте қолайлы болды: үлкен су тасқындары болмажы, қорек мол – жануартектес те, өсімдіктектесте. [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстанда]] ХХІXXІ-ғасырдың басында орман сусарының жалпы саны 160-тай болды, олардың жартысынан көбі «Бурабай» мен «Көкшетау» ұлттық парктерінде мекендеді.