Бекет Мырзағұлұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Kaiyr Бекет Мырзағылұлы бетін Бекет Мырзағұлұлы бетіне жылжытты (айдатқыш қалдырмады) |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{Тұлға:Ислам
| Атының мағынасы =
|Туылған кездегі есімі =▼
| Аты басқа тілдерде =
| Басқа мәдениеттерде =
| Қызметі =
| Жынысы =
| Туған күні = {{ТуғанКүні|1750}}, {{ТуғанЖері|Құласары}}
| Қайтыс болған күні = {{ҚайтысБолғанКүні|1813||}}, {{ҚайтысБолғанЖері|}}
| Өмір сүрген жылдары =
| Ұлты =
| Шайқастары =
| Ғажап құбылыстары =
| Әкесі =
| Анасы =
| Жұбайлары =
| Балалары =
| Лауазымы =
| Туы =
| Басқару мерзімі =
| Ізашары =
| Мұрагері =
| Орынбасары =
| Байланысты оқиғалар =
| Байланысты тұлғалар =
| Қосымша ақпарат =
}}
'''Мырзағылұлы Бекет'''<ref> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref> (''Бекет ата'') ([[1750]]—[[1813]]) — қазақтың әйгілі батыры, ағартушы, сәулетші. Халық әулие тұтқан. [[Маңғыстау|Маңғыстауда]] туып-өскен. Өзі тұрғызған Оғыланды мешітіне жерленген. Хорезмдегі Пақыржан қажыдан оқып, діни білім алған.<ref>Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х</ref>▼
Бекет жастайынан білмекке құмар болып, [[алғырлық]] [[Зеректік|зеректігімен]] көзге түскен. Ол ат жалын тартып мінген, оң-солын тани бастаған кездің жаугершілігі мол болған. Содан да ел қамы, халық тағдырына қатысты істерге ерте араласып, парасат-пайымымен, ерлік-табандылығымен жұрт көзіне ертерек түскен. Ол, әсіресе, медресе-мешіттер салдыртып, халықты [[имандылық|имандылыққа]], кісілікке, [[ауызбірлік|ауызбірлікке]] баулуға айрықша көңіл бөлген.▼
▲'''Мырзағылұлы Бекет'''<ref> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref> (''Бекет ата'') ([[1750]]—[[1813]])
▲Бекет жастайынан білмекке құмар болып, [[алғырлық]] [[Зеректік|зеректігімен]] көзге түскен. Ол ат жалын тартып мінген, оң-солын тани бастаған кездің жаугершілігі мол болған. Содан да ел қамы, халық тағдырына қатысты істерге ерте араласып, парасат-пайымымен, ерлік-табандылығымен жұрт көзіне ертерек түскен. Ол, әсіресе, медресе-мешіттер салдыртып, халықты [[имандылық|имандылыққа]], кісілікке,
Бекет ата салдыртқан мешіттер күні бүгінге дейін біршама тәуір сақталған. Әсіресе, өзінің сүйегі қойылған Үстірттің Маңғыстау жақ ойысындағы Оғыланды мешіті үш бөлме етіп ойылған қалпы әлі тұр. Бекеттің немересі Мұрынның мүрдесі де осында.
== Қызметі ==
Көзінің тірісінде оның қабілетін, қызметі мен жеке басына тән жаратылысын сипаттайтын ерекше төрт қасиеті болған:
*''Біріншісі'' — халықтың тәуелсіздігі жолында жауларға қарсы күреске белсене араласқан батыр.
Line 32 ⟶ 46:
Бекет атаның бұл қасиеттері көзінің тірісінде-ақ ел арасында [[аңыз|аңызға]] айналғаны сонша, "''[[Медине|Мединеде]] — [[Мұхаммед пайғамбар|Мүхаммед]], [[Түркістан|Түркістанда]] — [[Қожа Ахмет Иасауи|Қожа Ахмет]], [[Маңғыстау|Маңғыстауда]] — [[Бекет ата|Пір Бекет]]''" деген сөз сол кезде шықса керек. Сондықтан да оның ел алдында мәртебесі биік болған, сәуегей ретінде құрметтеп, пір тұтатын. [[Халық]] мұндай асыл азаматқа деген сүйіспеншілігі мен құрметін ұрпақтан-ұрпаққа аңыз арқылы жеткізген. Әрине, аңызға ақиқат ретінде қарауға болмайды, дегенмен, Бекет атаның атына байланысты жазылған әңгімелер оның өмірінен алынған.
Қалың жауға қарсы қол бастап, қарсы шапқан қаһармандығымен Бекет батыр атанған. Шайқастарда Бекетке оның мейрімділік, әділдік сияқты адал қасиеттерінен туындаған бейбітшілікке деген сүйіспеншілігі сүйеу болған. [[Адам]] баласына көмектесуді және оларға білім беру, жақсылық жасауды Бекет ата Алланың бұйрығы деп санаған. Бекет ата Маңғыстауда, Оғыландыдағы өз мешітіне жерленген. Көпшілік Бекет атаны әулие тұтып, қабіріне түнейді. ▼
▲Қалың жауға қарсы қол бастап, қарсы шапқан қаһармандығымен Бекет батыр атанған. Шайқастарда Бекетке оның мейрімділік, әділдік сияқты адал қасиеттерінен туындаған бейбітшілікке деген сүйіспеншілігі сүйеу болған. [[Адам]] баласына көмектесуді және оларға білім беру, жақсылық жасауды Бекет ата Алланың бұйрығы деп санаған.
Бекет ата ескерткіштері — [[Маңғыстау]],[[ Үстірт]],[[ Жем]] бойындағы Бекет ата есімімен байланысты жерасты ғимараттарының ортақ атауы. Олар туралы халық жадында сан алуан аңыздар сақталған.
XIX ғасырда Үстіртті зерттеген топограф Э.Эверсман, А.Дюгамель ғалымдар сол аңыз-әңгімелердің негізінде жинаған деректерін жазып қалдырған.
Бекет ата Маңғыстауда, Оғыландыдағы өз мешітіне жерленген. Көпшілік Бекет атаны әулие тұтып, қабіріне түнейді. Бекет ата ескерткіштері — [[Маңғыстау]],[[ Үстірт]],[[ Жем]] бойындағы Бекет ата есімімен байланысты жерасты ғимараттарының ортақ атауы. Олар туралы халық жадында сан алуан аңыздар сақталған. XIX ғасырда Үстіртті зерттеген [[топограф]] [[Эверсман|Э.Эверсман]], [[Дюгамель|А.Дюгамель]] ғалымдар сол аңыз-әңгімелердің негізінде жинаған деректерін жазып қалдырған.Эверсман: "'' Үстірттегі таудан үңгіп жасаған мешіттер араб, парсы жазуларымен безендірілген. Мұндай ескерткішті Бекет төрт жерде жасаған. Оның бірі Маңғыстаудан қашық емес, Оғыландыда, екіншісі Бейнеуде, үшіншісі Жем бойында, төртіншісі Арал жағасындағы Баялыда''", — дейді. Бекет ата бұл мешіт-медреселерде құдайға құлшылық еткен, бала оқытқан. Оғыландыдағы ғимарат жақсы сақталған. Оңтүстік Үстірттің Маңғыстау ойысына тірелген бір тұмсығының үзіліп қалған шоқысына қашалған. Үш-төрт қанат көлеміндей үш бөлме. Бекет ата мүрдесі осы бөлмелердің бірінің іргесіне қашап орналастырылған. Жерасты ғимараты маңында Бекет ата пайдаланған бұлақтар, құдықтар бар. Ел жадында қалған әңгімелерде Жем бойындағы Ақмешітте Бекет ата бала кезін, ал өмірінің соңғы жылдарының көбін Оғыландыда өткізген.[[Адай]] руынан шыққан.▼
{{Quote|Эверсман: "'' Үстірттегі таудан үңгіп жасаған мешіттер араб, парсы жазуларымен безендірілген. Мұндай ескерткішті Бекет төрт жерде жасаған. Оның бірі Маңғыстаудан қашық емес, Оғыландыда, екіншісі Бейнеуде, үшіншісі Жем бойында, төртіншісі Арал жағасындағы Баялыда''",}} — дейді.
Бекет ата туралы әңгімелер Э. Эверсман, А. Дюгамаль сияқты Үстіртті зерттеуші ғалымдардың қаламына іліккен. Кеңес кезінде М. Меңдіқұлов, Ә. Кекілбаев, Е. Өмірбаев, Қ. Сыдиықов т. б. зерттеушілер жазған. Бекет ата төрт ағайынды: Бекет, Алдаберген, Алдоңғар, Меңдіқұл. Бес баласы болған: Бәйтелі, Жайлау, Тоғай, Байнияз, Қодар.<ref>Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000 ISBN 5-7667-9129-1</ref> ▼
▲
▲Бекет ата туралы әңгімелер Э. Эверсман, А. Дюгамаль сияқты Үстіртті зерттеуші ғалымдардың қаламына іліккен. Кеңес кезінде М. Меңдіқұлов, Ә. Кекілбаев, Е. Өмірбаев, Қ. Сыдиықов т. б. зерттеушілер жазған. Бекет ата төрт ағайынды: Бекет, Алдаберген, Алдоңғар, Меңдіқұл. Бес баласы болған: Бәйтелі, Жайлау, Тоғай, Байнияз, Қодар.<ref>Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000 ISBN 5-7667-9129-1</ref> Іс-әрекеті мен қадір-қасиеті аңызға айналған Бекет ата Маңғыстау, Оғыландыдағы өз мешітінде жерленген. Көпшілік Бекет атаны [[әулие]] тұтып, қабіріне түнейді. <ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>, <ref>Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х</ref>
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
| |||