Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров''' ([[27 шілде]] [[1946 жыл]], [[Қарқаралы ауданы]], [[Қарағанды облысы]], [[Қазақстан]]) — қазақтан шыққан тұңғыш [[ғарышкер]], ұшқыш, [[Кеңес Одағының Батыры]] ([[1988]]), Қазақстан Республикасының [[Халық Қаһарманы]] ([[1995]]), техника ғылымының докторы ([[1998]]), [[профессор]] ([[1997]]), Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің құрметті профессоры.<ref>Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х</ref>

Тоқтар Әубәкіров [[1946 жыл]]ы [[Қарағанды облысы]]ның [[Қарқаралы ауданы]]нда өмірге келген. [[Ресей Федерациясы]]ндағы Армавир жоғары әскери ұшқыштар училищесін ([[1969]]), Авиация институтын бітірген ([[1979]]).

[[1962]] – [[1965 жыл]]ы Теміртау құйма-механика зауытында токарь болды, есімі облыстың Құрмет кітабына алтын әріппен жазылды ([[1964]]).

[[1969]] – [[1975 жыл]]ы [[Кеңес Одағы]] Әскери-әуе күштерінің Қиыр шығыс әскери округінде ұшқыш, звено командирі, [[эскадрилья]] командирінің орынбасары.

[[1975]] – [[1976 жыл]]ы Мәскеу ұшқыштар-сынақшылар мектебін, Мәскеу авиация институтын бітірген ([[1979]]).

[[1976]] – [[1992 жыл]]ы Мәскеудегі А.Микоян атындағы Тәжірибелік конструкторлық бюроның ұшқыш-сынақшысы міндеттерін атқарды.

[[1988 жыл]]ы [[Кеңес одағы|Кеңес одағында]]нда тұңғыш рет әуеде ұшаққа 2 рет жанармай құйдыру арқылы солтүстік полюске ұшу сапарын ерлікпен орындады.

1989 жылы 1-болып, авиатасушы крейсердің алаңқайшасына «МиГ-29к» реактивті ұшағын үлкен шеберлікпен дәл қондырды. Сондай-ақ, ол реактивті ұшақтың 50-ден аса жаңа түрін сынақтан өткізді.

[[1990 жыл]]ы ғарышкерлер құрамына алынды. [[1991 жыл]]ы [[2 сәуір]]де Кеңес Одағы Ғарышкерлер даярлау орталығында ғарышқа ұшу дайындығына кірісіп, сол жылы [[2 қазан]]да [[Байқоңыр]]дан «Союз ТМ-13» кемесімен ғарышқа ұшты. Ғарыш кемесі жер төңірегіндегі «Мир» орбиталық кешенімен түйісті. Онда ол өзге ғарышкерлермен бірге [[биотехнология]], [[металлургия]], [[медицина]] салалары және [[Арал]] туған аймағы бойынша ғылыми-зертуған жұмыстарын жүргізді. Зерттеу нәтижесінде Арал үстіндегі тұзды шаң борамасының пайда болу процесі, сол зиянды аэрозолдардың [[Қазақстан]] мен [[Ресей]] аймақтарына таралуының ғарыштық суреттері алынды. Сондай-ақ, Қазақстан аумағындағы [[атмосфера]]ны және жер бетін зерттеу, жұлдызды аспан [[астрофизика]] бақылау жұмыстары да ойдағыдай өтті.

1991 жылы [[10 қазан]]да [[Жер]]ге оралды. Ғарыштан оралған соң Қазақстандағы ғарыштық даярлығын зерттеулердің негізін қалауға, отандық Қарулы Күштердің әскери даярлығын жетілдіруге, әскери-патриоттық тәрбие жұмыстарын жолға қоюға белсене араласты.

[[1992]] – [[1993 жыл]]ы [[Қазақстан Республикасы]] Қорғаныс министрінің 1-орынбасары, [[1993]] – [[1994 жыл]]ы Қазақстан Республикасы Ұлттық аэроғарыштық агенттігінің бас директоры – Ғылым және жаңа технология министрінің орынбасары, 1994 – 95 жылы [[Қазақстан Республикасы]] [[Жоғарғы Кеңес]]інің [[депутат]]ы – Қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы болды.

[[1996 жыл]]дан [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің кеңесшісі.

[[2001 жыл]]ы 44 Қызылорда сайлау округі бойынша Қазақстан Республикасы Парламентінің мәжілісіне депутат болып сайланды. [[Қызылорда]] қаласының құрметті азаматы.

[[Қазақ КСР]] Жоғарғы Кеңесінің 12 шақырылым депутаты, ҚР Жоғарғы Кеңесінің 13 шақырым депутаты, Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің 3-ші шақырылым [[депутат|депутаты]]ы болып сайланған.

[[1991]] жылы қазанның 2-інде Тоқтар Әубәкіров зерттеуші ғарышкер есебінде, Александр Волков және аустрия ғарышкері Франц Фибөк, «Союз ТМ-13» ғарыш кемесімен ғарышқа ұшуға кірісті. Апта бойы «Мир» орбиталды кешенінде жұмыс істеді.

[[1991]] жылы қазанның 10-ында Тоқтар Әубәкіров, Анатолий Арцебарский, аустрия ғарышкері Франц Фибөк «Союз ТМ-13» ғарыш кемесімен Жерге қайтып қонды. [[Ғарыш|Ғарышта]]та өткізген мерзімі — 7 күн 22 сағат 13 минут.

'''[[Қазақстан|Қазақстанның]]ның:'''

* [[Отан ордені|«Отан» ордені]] (1995)

'''[[Кеңес Одағы|Кеңес Одағының]]ның:'''

* «Заслуженный Летчик-испытатель СССРКСРО» (КСРО-ға еңбек сіңірген сынақшы ұшқыш) ([[1990]])

* «Летчик-космонавт СССРКСРО» (КСРО ғарышкер-ұшқышы) ([[1991]])

* «Октябрьская революция» (Қазан төңкерісі) ордені ([[1991]])