Бұлшық ет: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Removing Link GA template (handled by wikidata)
1-жол:
[[Сурет:Muscle posterior.png|thumb| right| alt=A.| ''БҰЛШЫҚ ЕТ''.]]
[[Сурет:Genga 36.jpg|thumb|Бұлшық ет]]
'''Бұлшық ет''' - адамда, омыртқалы жануарларда және көптеген омыртқасыздарда денені қозғалысқа келтіретін мүше.
'''Бұлшық ет''' - адамда, омыртқалы жануарларда және көптеген омыртқасыздарда денені қозғалысқа келтіретін мүше. Оның негізін бұлшық ет талшықтары құрайды. Бұлшық ет құрамы 75%-і су, 25%-і [[белок]], [[май]], [[көмірсу]] және [[минералдық тұздар]]дан тұрады. Адам денесінде 400-ден астам '''бұлшық ет''' бар, олар дене салмағының 40%-тен астамын құрайды. Бұлшық ет пішініне, атқаратын қызметіне, орналасқан жеріне байланысты алуан түрлі, олар ұзын, қысқа, жалпақ болып келеді. Көбіне, ұзын бұлшық ет [[қол]] мен [[аяқ]]та, қысқа бұлшық ет омыртқа бағанасы бойында, жалпақ бұлшық ет іште, кеудеде орналасқан. Кейбір ұзын бұлшық ет түрлі [[сүйектер]]ден басталады да екі басты, үш басты және төрт басты болып келеді. Организмдегі бұлшық ет тіндерін екі түрге бөледі: а) қаңқалық көлденең жолақты бұлшық еттер. Бұлар тірек-қимыл мүшелеріне қатысты денені әр түрлі қозғалысқа келтіреді, [[жиырылу]] жылдамдығы өте жоғары болады; ә) бірыңғай салалы (тегіс) бұлшық еттер ішкі органдардың қызметін қамтамасыз етеді, баяу жиырылады, үнемі ұзақ қозғалыста болады. Бұлшық ет пішініне немесе бекитін сүйектеріне сай [[шаршы]], [[үшбұрышты]], [[жұмыр]], [[дельта]], [[жолақ]] деп аталады. Ал қызметіне қарай — [[бүккіш]], [[жазғыш]], [[әкелуші]], [[әкетуші]]; орналасқан жеріне қарай — төс-бұғана бұлшық еті, [[қабырға]] аралық бұлшық еттер, т.б. болып ажыратылады. Бұлшық ет тірек-қимыл мүшесіне жатады. Дененің қозғалысы мен қызметі Бұлшық еттің жиырылғыштық қасиетіне байланысты. Оның жиырылу процесі жүйке талшықтары [[импульс]]терінің әсерімен [[рефлекторлы]] түрде өтеді. Бұлшық етте [[қан тамырлары]], [[жүйке түйіндері]] мен талшықтары және [[лимфалық құрылымдар]] орналасады.
 
'''Бұлшық ет''' - адамда, омыртқалы жануарларда және көптеген омыртқасыздарда денені қозғалысқа келтіретін мүше. Оның негізін бұлшық ет талшықтары құрайды. Бұлшық ет құрамы 75%-і су, 25%-і [[белок]], [[май]], [[көмірсу]] және [[минералдық тұздартұз]]дандардан тұрады. Адам денесінде 400-ден астам '''бұлшық ет''' бар, олар дене салмағының 40%-тен астамын құрайды. Бұлшық ет пішініне, атқаратын қызметіне, орналасқан жеріне байланысты алуан түрлі, олар ұзын, қысқа, жалпақ болып келеді. Көбіне, ұзын бұлшық ет [[қол]] мен [[аяқ]]та, қысқа бұлшық ет омыртқа бағанасы бойында, жалпақ бұлшық ет іште, кеудеде орналасқан. Кейбір ұзын бұлшық ет түрлі [[сүйектерсүйек]]дентерден басталады да екі басты, үш басты және төрт басты болып келеді. Организмдегі бұлшық ет тіндерін екі түрге бөледі: а) қаңқалық көлденең жолақты бұлшық еттер. Бұлар тірек-қимыл мүшелеріне қатысты денені әр түрлі қозғалысқа келтіреді, [[жиырылу]] жылдамдығы өте жоғары болады; ә) бірыңғай салалы (тегіс) бұлшық еттер ішкі органдардың қызметін қамтамасыз етеді, баяу жиырылады, үнемі ұзақ қозғалыста болады. Бұлшық ет пішініне немесе бекитін сүйектеріне сай [[шаршы]], [[үшбұрыштыүшбұрыш]]ты, [[жұмыр]], [[дельта]], [[жолақ]] деп аталады. Ал қызметіне қарай — [[бүккіш]], [[жазғыш]], [[әкелуші]], [[әкетуші]]; орналасқан жеріне қарай — төс-бұғана бұлшық еті, [[қабырға]] аралық бұлшық еттер, т.б. болып ажыратылады. Бұлшық ет тірек-қимыл мүшесіне жатады. Дененің қозғалысы мен қызметі Бұлшық еттің жиырылғыштық қасиетіне байланысты. Оның жиырылу процесі жүйке талшықтары [[импульс]]терінің әсерімен [[рефлекторлы]] түрде өтеді. Бұлшық етте [[қан тамырлары]], [[жүйке түйіндері]] мен талшықтары және [[лимфалық құрылымдар]] орналасады.
 
== Маңызы ==
 
Бұлшықеттер адам ағзасындағы әр түрлі қозғалыстарды қамтамасыз ететін тірек-қимыл жүйесінің белсенді бөлігі. Бұлшықеттің катысуымен адам кеңістікте қозғалып, дененің тепе-тендігін сақтайды. Кеуде куысын құрайтын қабырғалардың арасындағы бұлшықеттер мен [[көкет]] (кеуде мен құрсақ қуысын бөліп тұратын ет) тынысалу козғалысына қатысады. Жұтыну, дауыстың шығуы, көздің козғалуы, ішкі мүшелер жұмыстарының барлығы бұлшыкеттердің жиырылу, босаңсу әсерінен болады. Сүйектермен бірлесіп денеге пішін беріп, денені тік ұстауға көмектеседі.<ref>Қазақ энцклопедиясы II том</ref><ref>Әлімқұлова Р., Сәтімбеков Р. Ә 55 Биология: Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. - 2-басылымы, өңделген, толықтырылған. - Алматы: Атамұра, 2008. - 320 бет. ISBN 9965-34-812-Х</ref>
 
<ref>Қазақ энцклопедиясы II том</ref>
<ref>Әлімқұлова Р., Сәтімбеков Р. Ә 55 Биология: Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. - 2-басылымы, өңделген, толықтырылған. - Алматы: Атамұра, 2008. - 320 бет. ISBN 9965-34-812-Х</ref>
==Таңғажайып фактілер==
• Бұлшық еттер дене салмағының бестен екі 2/5 бөлігіне дейін мөлшерді құрайды.
Line 16 ⟶ 15:
 
== Дереккөздер ==
 
<references/>
 
== Сыртқы сілтемелер ==
{{wikify}}
* http://almatykitap.kz/goods/2466.jsp
 
<references/>http://almatykitap.kz/goods/2466.jsp Сұрақ және жауап. Энциклопедия<references/>
 
[[Санат:БиологияАғзалар]]
[[Санат:Ғылым]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Бұлшық_ет» бетінен алынған