Шлезвиг-Гольштейн: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Removing Link GA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not good
ш clean up, replaced: Россия → Ресей (2) using AWB
45-жол:
}}
 
'''Шлезвиг-Гоольштейн''' ({{lang-de|Schleswig-Holstein}} {{IPA|[ˈʃleɪsvɪk ˈhɔlˌʃtaɪn]}}, {{lang-nl|Sleswig-Holsteen}}) — солтүстікте орналақан Германия жері. Астанасы - Киль қаласы. Солтүстікте Даниямен, онтүстікте еркін қала [[Гамбург]]пен тағы да [[Мекленбург-Алдыңғы Померания]] және [[Төменгі Саксония]]мен шекаралас.
 
== Тарихы ==
Археологиялық қазбалар деректері бойынша, қазіргі Шлезвиг-Гольштейн тұрғындары соңғы [[Мұз дәуірі]] кезенінен кейін аңшылар мен жинаушылардан құралған. Шамамен б.з.б. 4000 ж. бұл жерде диқаншылар пайда болады, олар өздерінен кейін 100-ден артық [[Мегалиттік құрылыстар|мегалиттік обалар]] қалдырды. Қола дәуірінен бастап жарты аралды солтүстіктен онтүстіке қарай жол кесіп өтеді, ол жолмен солтүстік [[ют]]тардың мал шаруашылық сауда керуені өткен. [[Халықтардың ұлы көші]] кезінде Шлезвиг-Гольштейн германдық тайпалардың эмиграциясын басынан кешкен. Солай III—V ғасырларда осы жерге Британ аралдарынан англ тайпалары, жарым-жарты ют, сакс тайпалары көшіп келген.
 
Орта ғасырлардың алғашқы кезеңінде Шлезвиг-Гольштейннің қазіргі тұрғындары 4 этникалық және тілдік группалардан тұрды: солтүстікте ют және даттар; солтүстік-батыста ( VII ғ. бастап) фриздер; шығыс және онтүстік-шығыста ( VII ғ. бастап) славян-ободриттер; онтүстік-батыста - сакстер өмір сүрген. [[Сакс]] тайпаларының бірі Хольстен атауынан жердің онтүстігі атау алған - Хольштайн (Гольштейн). XII ғасырдан бастап, немістердің Эльба үшін жіті миграциясы нәтижесінде, Шлезвиг-Гольштейннін шығыс және онтүстік-шығыс [[славян]] тұрғындары [[неміс]] мигранттарымен араласып, XV ғасырдың сонына қарай славян-ободриттер немістілді тұрғындар арасында тарап кетеді.
58-жол:
Гольштейн-Готторп Ольденбургтердін кіші тарауына берілді, олардың руыны Дания корольдері жатқан.
 
1721 жылы Дания халықаралық келісімінде Шлезвиг герцогтігін даттық корольдігімен бірге мұрагерлік жолмен беру құқығын бекітті.
 
1761 жылы герцог Гольштейн-Готторпский Петр III атымен РоссияРесей императоры болып атанды. Петр III Гольштейн-Готторпские жерлерін қайтарып алу үшін Данияға шабуыл жоспарлады.
 
Патшаханым Екатерина II 1767 ж. Даниямен "готторптық сұрақты" шешкен одақтық тұралы келісімін құрды, келісім 1773 жылғы трактатпен құпталған (''Царскосельсдік трактат'').
72-жол:
XIX ғасырдың бірінші ширегінде даттық ұлттық [[партия]]сы Шлезвигпен Данияның жақындауына ұмтылған, ал немістер өздеріне Шлезвигтін Германдық одаққа өтүін мақсат қояды.1842 жылы шлезвиг-голштинсдік әскерлер таратылып жалпы даттық әскерлер болып қайта жасақталады. Шлезвиг-Гольштейнін Даниямен бөлінбестігін нақты бекіту үшін, дат монярхиясының әр бөлігіне бірдей тақ мұрагерлігі тәртібін белгілеу керек еді. 1665 жылғы заң бойынша, Данияда, тақ, ер мұрагердің жоқтығында әйел тармағына өтетін, ал Гольштейнде ер мұрагердің жоқтығында артықшылық барлық бүйір тармақтарына өтетін. Дат королі Христиан VIII-де тек бір ғана ұлы Фридрих болғандықтан, егер ұлы ер мұрагерсіз қайтыс болса, онда Шлезвиг-Гольштейн Августенбург тармағы өкілдеріне өтуі тиіс еді, бұл жағдайда герцогтіткердің Даниядан алшақтау үрдісі басталушы еді.
 
Тақ мұрагерлігі жайлы 2 жыл жүрген ерекше комиссияның зерртеуінен кейін Христиан VIII 1846 жылы 8 шілдеде, "ашық хат" жолдады, хатта, жасалған жете зерттеу нәтижесінде, Шлезвиг, Лауэнбургтегі тақ мұрагершілік жолы Даниямен сәйкес келетінін анықталғаның жариялады, және Голштинияның басқа бөліктерінде Даттардың тақ мұрагершілік жолын қабылдауғы бекінгенін айтты. Бұл жария ел ішінде Августенбургтер тармақ өкілдері арасында жанжал және наразылық туғызды.
 
Шлезвиг-Гольштейн немістерінің тынышсыздануы германдық мемлекет националисттер арасында колдау тапты. «Schleswig-Holstein meerumschlungen» әні
81-жол:
Пруссия әскерлер Шлезвигке басып кіріп, 1850 ж. бейбітшілікпен 2 шілде күні біткен Дат-прус соғысын (1848—1850) бастайды. Бейбітшілік келісімі бойынша Шлезвиг-Гольштейн соғысқа дейінгі қалпына келеді. Шлезвиг ерекше дат билігін алады; Голштиния және Лауэнбург Германдық одақтын құрамында бола тұрып, Данияның қарамағанда қалды; тақ мұрагерлігі Дания мен герцогтіктерге ортақ болып табылды, бұл әсіресе дат тағы мұрагері Христиан Глюксбургске тиімді боды.
 
Голштин тұрғындары өздері Даниямен соғысты жалғастыруға әрекеттенді, бірақ Иштед түбінде 1850 жылдың 24-25 шілдесінде женіліс тапты. Олардың Пруссия жағынан қолдау табу ойлары іске аспады. РоссияРесей және Австрия бұйрығы бойынша, Прустік үкімет Ольмюцте, 1850 жылдың 29 қарашасында Шлезвиг-Гольштейндегі төнкеріс қозғалысын қолдауын тоқтатуға тиіс болды. Шлезвиг-голштинск уақытша үкіметі биліктен бас тартып, Гольштейнді австрийліктер, Шлезвигті даттар басып алды.
 
1852 жылы 8 наурызда, лондондық конференция кезінде, [[Англия]], [[Ресей]] и [[Франция]] дат монархиясының тиіспеушілік құқығын қабылдады (1852 жылдың лондондық протокол). 29 шілдеде германдық Одақтық сейм австрий-прусс-даттық келісімге қол қойып, неміс әскерлері Шлезвиг-Гольштейнді тастайды.
 
1853 жылы Фленсбургте Шлезвигке, [[Ицегое]]да Гольштейнге сеймдер шақырылды. Әр [[сейм]]ге мемлекетті басқарудың жаңа жүйесі ұсынылды: Шдезвиг Данияның жай ғана провинциясы болып қалды, ал Голштиния автономдық алып, бірақ дат монархиясының бөлінбес бөлігі болып қалды. Екі қаулы сеймдердің
маңмұқтауына қарамастан, король тарапынан қолданыстағы заң болып таңылды. Шлезвиг неміс тұрғындарының ызасына тиген себеп: неміс тілінің мектептер мен шіркеулерден қуылып, олардың орнына дат мұғалімдер мен пасторларының тағайындалуы Бұның бәрі герцогтіктерде антидаттық қозғалыстың қозуына себеп болды.
 
1854 жылы Дания мен герцогтіктерге ортақ сеймы бар ортақ конституция қабылданды. 1858 жылы 6 қараша Германдық Одақтық сейм жалпы конституция
Голштиния мен Лауэнбургтін автономдық құқықтарын бұзады деп шешті. Сол кезде дат үкіметінде Голштиния мен Лауэнбургке автономдық құқықтар беріп, бірақ Дания тәуелділігінде қалдыру және Шлезвигті [[Дания]]ға толығымен қосу туралы ойлар туды. Осы қалыпта дат королі Фридрих VII 1863 жылдың 30 нуарызында бұйрық жариялады.
 
Германдық одақтық сейм бұл жарияны қате деп санап, 1863 жылы 1 қазан күні Голштинияға экзекуциялық әскер жіберу туралы шешім қабылдады. Дегенмен, 13 казанда Данияда жаңа конституция қабылданып, Шлезвиг түгелімен Дания құрамына енді.
109-жол:
1920 жылғы өткізілген [[плебисцит]] нәтижесінде Шлезвигтін солтүстік бөлігі [[Германия]]дан Данияға өтті.
 
1949 жылдан бастап Шлезвиг-Гольштейн- ФРГ құрамындағы жер.
 
== География ==
153-жол:
* [[Вагрия]] (Wagrien)
* [[Орталық Гольштейн]] (Mittelholstein)
 
 
== Әкімшілік құрылыс ==