Зоология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Жануарлар туралы мағлұматтар көне дәуірлерден белгілі. Ежелгі [[Қытай]], [[Үндістан]], т.б. елдерде жануарлар туралы кітаптар шығарылған. Дегенмен, зоология ғылым ретінде алғаш Ежелгі [[Грекия]]да дамыған және ол [[Аристотель]] (б.з.б. 384–322) есімімен тығыз байланысты. Ол өз еңбектерінде тұңғыш рет жануарлар дүниесін жүйеге келтіріп, оларды қаны бар жануарлар және қаны жоқ жануарлар деп екі топқа бөлді. Зоологияның дамуына 16 ғасырдың аяғы – 17 ғасырдың басында ойлап табылған микроскоптың маңызы зор болды. Оны ойлап тапқан голландия ғалымы [[А.Левенгук]] (1632–1723) алғаш рет жануарлардың қан түйірлері мен қан капиллярларын сипаттап жазды. Левенгуктың басты жаңалығы – микроскоп арқылы су тамшыларын зерттеп, оның құрамында қарапайым жәндіктердің тіршілік ететінін ашуы болды. 17 ғасырдың аяғы және 18 ғасырдың басында жануарлар жүйеленімінің негізін ағылшын табиғат зерттеушісі Д.Рей жасады. Ол өзінің «Жануарларға жүйеленімдік шолу» (1693) атты кітабында жануарларды сыртқы белгілеріне қарай жіктеді. Мысалы, сүтқоректілерді ол екі топқа: саусақты сүтқоректілер және тұяқты жануарлар деп бөлген. Одан кейін швед ғалымы [[К.Линней]] «[[Systema naturae]]» (1735) деген еңбегінде жануарлар мен өсімдіктерді жүйелеуде түр, туыс, класс деген зоологиялық атаулар ұсынды. 18 ғасырдың аяғы – 19 ғасырдың басында француз ғалымы [[Ж.Кювье]] жануарлардың салыстырмалы анатомиясы палеонтологияның негізін салды. Ал 1825 жылы француз зоологы [[А.Бленвиль]] жануарлар жүйеленіміне тип деген ұғымды енгізді. 19 ғасырда француз ғалымы [[Ж.Б.Ламарк]] тірі табиғаттың тарихи дамуын зерттеді. Оның «[[Зоология философиясы]]» (1809) деген еңбегінде органик. дүние эволюциясының ғылыми теориясы баяндалды. Зоологияның дамуына 19 ғасырдың 30-жылдары неміс биологтары М.Шлейден мен [[Шванн|Т.Шванн]] ашқан клеткалық теорияның үлкен әсері болды. Бұл теория клеткалық деңгейде тірі организмдердің біртұтас екендігін толық дәлелдеді. Ағылшын табиғат зерттеушісі [[Дарвин, Чарлз РобертДарвин|Ч.Дарвиннің]] «Табиғи сұрыпталу жолымен түрлердің шығуы немесе тіршілік үшін күресте қолайлы өскен тұқымдардың сақталып қалуы» (1859) атты белгілі еңбегінен кейін зоология ғылымы дамуының жаңа кезеңі басталды. 19 ғасырдың 2-жартысында неміс ғалымдары [[ГЕККЕЛЬ|Э.Геккель]] мен Ф.Мюллер эволюция іліміне сүйене отырып, филогенетткалық зоологияның негізі – биогенетикалық заңды ашты. Эволюциялық салыстырмалы эмбриологияның дамуы [[Ресей]] зоологтары [[Мечников|И.И.Мечников]], А.О.Ковалевскийдің еңбектерімен тығыз байланысты.