Адаптация: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
''''''Адаптация'''''' ({{lang-la|adaptatio}} — бейімделу) — [[жануарлар]] организмдерінің, олардың мүшелер жүйелерінің [[құрылыс]]ы мен қызметі жағынан белгілі бір [[тіршілік]] ортасына бейімделу [[процес]]і; бір биологиялық түрдің морфофизиологиялық [[мінез-құлық]] - популяциялық т.б. оған ыңғайлы табиғи ортада өзіне тән өмір сүруіне мүмкіндік беретін ерекшіліктері. Бейімделу әрбір түрдің барлық даму сатысында даму арқасында қалыптасады. Бейімделу жиынтығы ағзалардың құрлысы мен тіршілігінің табиғи қажеттілігін қалыптастырады.<ref name="name">Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref>
 
Адаптация теориясы ({{lang-la|adaptatio}}бейімделу, икемделу) — үндіеуропалыкфлективті формалардын шығу тегі туралы 19 ғасырдың ортасында ұсынылған ғылыми болжамдардын бірі. Ол бойынша сөз түрлендіруші-қосымшалар мен есімдіктер бір-біріне тәуелсіз дербес дамыған, тек кейін грамматикалық мағыналарды білдіру үшін өзара бейімделген. Адаптация теориясысын [[Бопптың агглютинация теориясы]]на қарама-қарсы ұсынған — [[санскрит тілі]]н зерттеуші Людвиг. Оның түсіндіруінше, үнді-еуропалы кесім мен [[етістік]]тің жалғаулары алғашында жинақты сілтеу мағынасындағы негіздерді жасайтын суффикстер болган. Бірақ әртүрлі мағыналар мен катынастарды білдіру қажеттілігіне байланысты бұл көне негіздер [[Флективтік тілдер|флективті]] [[мағына]] беретін болған да, ал олардын бұрынғы суффикстері жана грамматикалык категорияларды білдіруге бейімделген. Адаптация теориясы Боппка қарсы бағытта [[эволюция]] теориясымен сабақтасып жатыр (Ф. фон [[Шлегель]]). [[Агглютинация]] теориясынан бұрын шыккан, бірак жақтаушылары аз болған бұл [[теория]] бойынша, жалғаулар — алғашқы, ал [[есімдік]] — жалғаулардан шыққан кейінгі элементтер деп түсіндіріледі.<ref>Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ — Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009 жыл. ISBN 9965-822-54-9</ref><ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика . Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0</ref><ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Е. Арын- Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006 жыл. - 430 б. ISBN 9965-808-78-3</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref>
 
<ref>Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ — Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009 жыл. ISBN 9965-822-54-9</ref><ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика . Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0</ref><ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Е. Арын- Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006 жыл. - 430 б. ISBN 9965-808-78-3</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref>
== Онтогенездік бейімделу==
 
== Филогенездік бейімделу ==
'''Филогенездік бейімделу''' — бұл [[эволюция]] барысында кез келген ағзалар тобында қалыптасатын бейімделгіштіктің бүкіл кешені. Өсімдіктер мен жануарлардың әрбір түрдің қоршаған орта жағдайларына өзінің бірегей бейімдігі болады. Азырақ бейімделген ағзалар немесе түрлер өмір сүре алмайды, олар жағдай өзгерген кезде эволюция барысында өліп біткен. Жерде климат жылы, өте ылғалды болғанда ұрықтануына су қажетті қосмекенділер және споралы өсімдіктер үстемдік етеді. Климат едәуір ыстық, құрғақ, бірақ маусымдық өзгеріссіз, мұзбасу болған кезде [[рептилий]]лер ([[жорғалаушылар]]) – [[динозавр]]лар және қарапайым ашықтұқымды өсімдіктер үстемдік көрсетті. Климат енді ғана едәуір салқындап, температура маусымды және тәуліктік төмендегенде және мұзбасу болғанда жылықанды [[құстар]] және [[сүтқоректілер]] үстемдік ете бастады. Сонымен бірге, кейбір түрлер өте жақсы бейімделді. Мысалы, [[сарышаян]]дар [[Жер]]де 400 миллионнан астам жыл өмір сүріп келеді.Олар соңғы 300 миллион жылда аз өзгерді. Келестер тап қазіргідей түрде ең кемі, шамамен, 100 миллион жыл өмір сүріп келеді. [[Бөкен]]дер де 40 миллион жылдан артық өмір сүруде. Бұл ағзалардың мекен ету ортасының жағдайы аз өзгерді, сондықтан да олардың бейімделуі ең тиімді болып қала береді.<ref>Биология 10 сынып 2014 жыл</ref>
 
==Дереккөздер==
<references/>
 
 
{{Суретсіз мақала}}
 
[[Санат:Биоморфология]]
 
 
{{Biosci-stub}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Адаптация» бетінен алынған