Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
42-жол:
Республиканың шығысы мен оңтүстік-шығысында Алтай тауларының (Оңтүстік және [[Кенді Алтай]]) биіктігі 4506 м-ге дейін жететін оңтүстік сілемдері ([[Мұзтау]]), [[Сауыр-Тарбағатай]]дың (2995 м), [[Жоңғар Алатауы]]ның (4463 м) жоталары, Солтүстік жөне Батыс Тянь-Шаньның жоталары: [[Кетпен жотасы|Кетпен]] (3638 м), [[Шу-Іле таулары]] (1520 м), [[Іле Алатауы]] (4973 м), [[Күнгей Алатау]]дың бір бөлігі (4213 м), [[Қырғыз жотасы]] (3817 м), [[Талас Алатауы]] (4488 м), Угам жотасы (4229 м) және Қаратау (2176 м) орналасқан.
=== Геологиялық құрылымы және пайдалы қазбалары ===
Қазақ КСР — пайдалы қазбалар қоры мен түр-түрі жағынан КСРО-дағы ең бай аудандардың бірі. Кен орындарының көбі Кеңес өкіметі жылдарында ашылды. [[Хромит]] рудаларының, [[мыс]]тың, [[қорғасын]]ның, [[мырыш]]тың, [[күміс]]тің, [[вольфрам]]ның, [[фосфорит]]тердің, [[барит]]тің, [[молибден]]нің, [[кадмий]]дің, [[висмут]]тың, [[асбес]]тің, [[пирофиллит]]тің барланған қоры жөнінен Қазақ КСР КСРО-да алдыңғы орындардың бірінде саналады.
[[Шығыс Еуропа]] платформасына жататын Каспий маңы [[синеклиза]]сының көпшілік бөлігі Қазақ КСР-ге батыс жақ шетінен келіп кіретін. [[Фанерозой]]лық қалыңдығы 16-18 км-ге жететін бүл синеклиза кесіндісінің орта бөлігінде жоғарғы және ортаңғы [[палеозой]]лық тұзды қалың қабаты (4-6 км және одан артық) жатыр, онда тас және калий тұздары, сондай-[[борат|ақ борат]] кездескен. Тұз 350-ден астам [[Тұз күмбездері|тұзды күмбездердің]] [[ядро]]ларын құрады. Қазір пайдаланып жүрген мұнай және мұнай-газ кен орындары осы тұзды күмбездердің құрылымымен байланысты және олар пермтриас, бор және [[Палеоген кезеңі|палеоген]] шөгінділерінде түзілген. Төменгі бор шөгінділерінде [[Фосфориттер|фосфорит]] кендері болған. Үстірттің шегінде мезозой мен [[кайнозой]]дың қалың шөгінді қабаттары (кей жерінде [[газ]], [[мұнай]] бар) кездесті, бұл қабаттардың асты палеозойлық жыныстардан түзілген бүгілістер мен ойпаңдар, ал ойпаңдардың астында үлкен тереңдікте палеозойлық қозғалыстардың әсері тиген ежелгі фундамент жатқан.
Line 54 ⟶ 56:
Қазақ КСР-інің қатпарлы палеозойлық фундаментінде [[руда]] және [[Бейметалл пайдалы қазбалар|бейруда]] пайдалы қазындыларының көптеген ірі кендері орналасқан. олардың ішінен Кенді Алтайдың, Сарыарқаның, Жоңғар Алатайының, Қаратаудың мыс жөне полиметалл кен орындары ерекше көзге түсті. Қалба мен Сарыарқаның сирек металдар өндірілетін кен орындары палеозойлық граиитоидтармен байланысқан. Алтын рудасы кен орындары Солтүстік Қазақ КСР-да (Көкшетау, [[Астана]]) және Шығыс Қазақ КСР-да ([[Батыс қалба алтынды белдеуі|Батыс Қалба]]) шоғырланған болатын.
Кенді Алтайдың, Шыңғыстың, [[Майқайың алтын кені|Майқайың]]ның [[алтын]], [[колчедан]], [[полиметалл]] кендерінде едәуір мөлшерде алтын
[[Санат:Қазақстан]]
[[Санат:КСРО]]
| |||