Арал ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
39-жол:
 
==Аудан географиясы==
Оңтүстік бөлігін түгелдей [[Арал теңізі]] алып жатыр. Аудан батысы мен солтігінде Ақтөбе облысының Шалқар және Ырғыз аудандарымен, солтүстік-шығысында [[Қарағанды облысы]]ның [[Ұлытау ауданы]]мен, оңтүстік-шығысында Қызылорда облысының [[Қазалы ауданы]]мен, оңтүстігінде [[Қарақалпақстан]]мен шектеседі. [[Тұран ойпаты]]нда орналасқан аудан батыста Үлкен және Кіші Борсық құмдары, солтүстік-шығысын [[Баршақұм]], шығысын Арал [[Қарақұм]]ы алып жатыр. Арал теңізі жағалауында [[Көкарал]], [[Көктырнақ]], [[Барсакелмес]], [[Шұбартарауыз]], [[Құланды]] түбектері, Чернышев, Тұщыбас, [[Шевченко шығанағы|Шевченко]], [[Бутаков шығанағы|Бутаков]] [[шығанақ]]тары және Берг мойнағы орналасқан. [[Қарашоқы]] (283 м), [[Алтыншоқы]] су (209 – 247 м аралығында), т.б. таулар кездеседі.
 
Жер бедері, негізінен қоңыржай белдеудің [[Солтүстік Арал]] провинциясын алып жатқан жазық ландшафттан тұрады. Солтүстік-батысында біршама көтеріңкі, аласа келген қыраттар мен таулар орналасқан. Аудан жерінің ең биік жері – Шевченко шығанағынан солтүстік-батыста жатқан тау (324 м). Солт-нде Алтыншоқысу (абсолютiк биіктігі 249 м), Тербенбес (208 м), Көлқарашоқы (240 м), Көкарал түбегінде Дәуіт (161 м), Көктырнақ түбегінде Үшшоқы (188 м) таулары орналасқан. Бірнеше ірі құмды алқаптар бар. Олар – солтүстік-батысындағы Кіші Борсық құмы, солт-нде Баршақұм, орталығы бөлігінде Арал Қарақұмы, Жіңішкеқұм, Дарбас құмы. Арал т. жағалауында Көкарал, Көктырнақ, Барсакелмес, Шұбартарауыз, Құланды түбектері, Чернышев, Тұщыбас, Шевченко, Бутаков, Сарышығанақ шығанақтары және Берг мойнағы орналасқан. Түбектерде Изенарал, Ұзынарал, Қаратөбе, Домалақ, Айдарлы, т.б. мүйістер бар. Ауданның солтеңізінің құмды-төбелі өңірінде малға жайлы шұратты жерлер көп. Әсіресе қыстаулар (Бөбешік, Мейірман, Манасбай, Көкқабақ, Дөңгелексор, Науша, Шұрық, т.б.), жайлаулар (Қарабұлақ, Шағатай, т.б.) және құдықтар (Төртқұдық, Берді, Аймандай, Ұзақбай, Нұраөлген, Ақтан, Сабырбай, т.б.) орналасқан. Аудан аумағы геол. тұрғысынан Тұран плитасының мезозой-кайнозой шөгінділерінен түзілген. Оңтүстігінде Әмудария мегаантиклиналімен шектеседі. Шөгінділерінің қалыңд. 1000 – 1500 м-ден (шығысында) теңіз жағалауында 2000 м-ге жетеді.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Арал_ауданы» бетінен алынған