Орбұлақ шайқасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
2-жол:
 
==Шайқас алғышарттары==
XVII ғ. 30-жылдарындағы бытыраңқы [[ойраттар|ойрат]] тайпалары біртұтас мемлекетке бірігіп, [[Жоңғар хандығы]]ның негізін қалады. 1640 ж. қазақ жерін жорық нысанасы ретінде таңдаған [[құрылтай]] шақырды. [[Қазақстан]] мен [[Орта Азия]] турасында ойраттар ұстанған сыртқы саясаттың күшейуі қазақ-жоңғар қарым-қатынасын шиеленістіріп, жиі-жиі әскери қақтығыстарға әкеліп соқтырды. Жоңғарларға қарсы күресті [[Есім хан]]ның ұлы, бұрын қалмақ тұтқынында болған [[Салқам Жәңгір хан]] (1629-1680) басқарды. 1635 жылы шайқастардың бірінде Жәңгір хан жеңіліс тауып, тұтқынға түседі. Бірнеше жыл тұтқында болған Жәңгір өзара бітімнен кейін босап, қазақ даласына оралды. Осыдан кейін Жәңгір жоңғарлармен бітіспес жауға айналады. 1640 жылы жоңғарлар қазақ даласын нысана ретінде қарастырған құрылтай өткізеді. 1643 ж. [[Батыр Қоңтайшы]]ның өзі бастаған ойрат қолы қазақ-қырғыз далаларына қарай қозғалды.<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
ISBN 9965-32-491-3</ref>
 
Самарқаннан көмек келіп жеткенше оларды қарсы алуға бекінген [[Жәңгір хан]] 600 адам жинап, алдынан шықты. Жәңгір әскерінің аз болуы екі жағдаймен қарастырылады. Бірінші себебін М.Тынышпаев: «Жәңгір өкіметі әлі күшейген жоқ», – деп түсіндіреді. Немесе Орбұлақ шайқасы кезінде Жәңгір әлі хан болып жарияланбаған да болар.
ХVІІ ғасырдың алғашқы 30-жылында жоңғарлар қазақ көшіне таяды. Абыржу да болды. Жәңгір аздаған күшпен тәуекелге бел байлады. Хан сайлауының созылып кетуі осы шешімге итермеледі. Бірақ бұл ойланған шешім еді.
Дегенмен де Жәңгір әскерінің аздығын әлдеқайда қысқаша түсіндіруге болады. Дәлелі бар түсінік беруге де болады. Таудың арасындағы ұрысқа, тұтқиылдан тосып алуға аздаған ғана жауынгер қатынасқаны дұрыс. Таудағы бар жауынгерді И.Фишердің айтуынша, «...Жәңгір оларды қалай пайдалану керектігін білді». Артық адам ойлаған мақсаттың іске асуына тек қана бөгет жасайды.
==Географиялық жағдай==
Таудың ішінде Жәңгір жағдайды зерттеп, жартылай таныс жерлерде алдағы қимылдың жоспарын жасады. Артта [[Алтынемел жотасы|Алтынемел]] шыңы бар.