Уикипедия

Астрономиялық бірлік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
ш уикилендіру
1-жол:
[[Сурет:Ecliptic path.jpg|thumb|right|400px|Күн, жер және оны қоршаған жұлдыздардың жердегілерге көрінуі]]
'''Астрономиялық бірлік''' (халықаралық ықшам таңбасы '''AU''' кейде '''au''', '''a.u.''' немесе '''ua''' деп жазылады, қазақша '''а.б.аб''', немесе '''АБ''') — [[астрономия]]да қашықтықты өлшеудің тұрақты бірлігі болып, ол әдетте [[жер шары]] мен [[күн (жұлдыз)|күннің]] арақашықтығына сай белгіленген. Көбінесе жұлдызара, жұлдыздық денелер ара алыс қашықтықты өлшеуге қолданылады. Бұрын ол 149 597 871 000 м (92 955 807 ағылшын милі) делінсе қазіргі түзетілген нұсқасы 149 597 870 700 м. Бұл шамалап айтқанда 150 млн км, немесе 93 млн ағылшын милі болмақ.
 
Бұл қашықтық [[идеал]]дастырылып, [[вакуум]]дағы қашықтыққа айналдырылды, яғни ол ендігі жерде күн мен жердің емес, кез келген ғарыштық қашықтыққа бірлік ретінде тұрақты қолданылады және ол жер шары мен күн қашықтығының кейінгі өзгерісіне бола өзгермейді.
6-жол:
Тұңғыш рет Жердің күнді айналатынын айтып кеткен ежелгі Грек астрономы [[Аристарх]] ай мен күннің ажырау бұрышы 87° екеніне негізделіп, жердің күннен мөлшер қашықтығы жер мен айдың қашықтығының 18 ден 20 ға дейінгі есесіндей деп есептеген болатын（Іс жүзінде 390 есе).
 
1976 жылы [[Халықаралық астрономия одағы]]（IAU）а.б.（IAU）аб -ның (AU) дәл шамасын айқындап, Гаусс гравитация тұрақтысы （k） арқылы ұзындық, уақыт, масса бірліктерін белгіледі және {{nowrap|0.017 202 098 95}} мәнін қашықтықты өлшеуге пайдаланатын астрономиялық бірлік етіп белгіледі.<ref name="IAU76">Resolution No. 10 of the [http://www.iau.org/static/resolutions/IAU1976_French.pdf XVIth General Assembly of the International Astronomical Union], Grenoble, 1976</ref><ref name="Trümper">{{Citation |title= Astronomy, astrophysics, and cosmology. Volume VI/4B ''Solar System''|url=http://books.google.com/?id=wgydrPWl6XkC&pg=RA1-PA4 |page=4 |year=2009 |author=H. Hussmann, F. Sohl, J. Oberst |chapter=§4.2.2.1.3: Astronomical units |editor= Joachim E Trümper |isbn=3540880542 |publisher=Springer}}</ref><ref name= Fairbridge>{{cite book |title=Encyclopedia of planetary sciences |author=Gareth V Williams |editor=James H. Shirley, Rhodes Whitmore Fairbridge |chapter=Astronomical unit |url=http://books.google.com/books?id=dw2GadaPkYcC&pg=PA48 |page=48 |isbn=0412069512 |year=1997 |publisher=Springer}}</ref>
 
2012 жылы тамызда Пекинде өткен [[Халықаралық астрономия одағы]]ның 28 кезекті бас ассамблея（IAU） жиналысында астрономдар атсыз дауыс беру амалымен жаңа тұрақты мәнді бекітті. Ол метрмен белгіленген тұрақты шама болып, нақты '''''149,597,870,700 метр'''''ге тең.<ref>XXVIII IAU GA [http://www.iau.org/static/resolutions/IAU2012_English.pdf RESOLUTION B2 on the re-definition of the astronomical unit of length.]</ref><ref>[http://www.cnews.ru/news/top/print.shtml?2012/09/17/503314 Астрономическую единицу изменили; CNews.ru: 17 сентября 2012]</ref>
== Кейбір арақашықтықтар ==
* Күн жүйесінде [[Нептун]] ғаламшары орбитасының радиусы ең алыс есептеледі, ол шамамен 30а.б.30аб -ға тең.
* [[2011 жылдың 7 наурызында , ғарыш аппараты «Воягер-1» (Voyager) күннен 116а.б.116аб қашыққа дейін барды,<ref name>{{cite web|title=Voyager — News|url=http://voyager.jpl.nasa.gov/news/answer_wind.html|publisher=[[НАСА]]/[[JPL]]|lang=en|accessdate=22 марта 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/619AORvN3|archivedate=2011-08-23}}</ref>, оның жылдамдығы 3,6 а.б.аб/жыл дейін жетті.
* Бізге ең жақын [[жұлдыз]] [[Проксима Кентавр]] болып, шамамен 270 000а.б.000аб қашықтыққа орналасқан.
 
== Дереккөздер ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Астрономиялық_бірлік» бетінен алынған