Қолқа күретамыры: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Қолқа''' (pron-en|eɪˈɔrtə; [[Грек тілі|грекше]] ἀορτή - aortē, ἀείρω - aeirō "көтеремін") - 1. [[омыртқалылар|омыртқалылардың]] [[қан]] айналыс жүйесіндегі ең ірі [[артерия]] [[қан]] тамыры; [[Жүрек|жүректің]] сол қарыншасынан басталады, дененің барлық тіндері мен органдарын [[Қан|қанмен]] қоректендіреді.[[Сурет:Aorta scheme.jpg|thumb|right|225px|Сызбанұсқасы]]Қолқа қабырғаларының серпімділігі [[артерия]] қан тамырлары бойымен қанның үздіксіз ағып тұруын қамтамасыз етеді. Қолқаның [[жүрек|жүректен]] бадана тәрізді кеңейіп басталған бөлігі – қолқа баданасының қабырғасы мен қолқаның айшықты қақпақшалары бірігіп, Қолқа қойнауын (синусын) түзеді. Сүтқоректілерде қолқа [[жүрек|жүректің]] сол қарыншасынан шыққаннан соң, жоғары көтеріліп, омыртқа бағанасына және артқа ([[Адам|адамда]] – артқа және төмен) қарай бұрылып, қолқа доғасын құрайды.Қолқаның көк еттегі тесігіне дейінгі бөлігін – көкірек қолқасы, ал оның көк еттен кейін орналасқан құрсақ қуысындағы бөлігін – құрсақ қолқасы деп атайды. Құрсақ қолқасынан кезегімен жалпы сыртқы және ішкі мықын [[артерия|артериялары]] таралған соң, орталық құйымшақ ([[Адам|адамда]] – орталық сегізкөз) [[артерия|артериясына]] айналады. Жүректен қолқаға [[қан]] 120 – 130 милиметр сынап бағанасы қысымымен, 0,5 – 1,3 м/с жылдамдықпен ағады. Қолқаның қабырғасы: интима (ішкі қабығы), медиа (ортаңғы) және адвентиция (сыртқы) қабықтарынан тұрады. Олардың орташа ұзындығы 500 микрометр, ені 150 микрометр. Құстарда қолқа доғасы омыртқа бағанасының оң жағында орналасады. Бауырымен жорғалаушыларда қолқаның екі доғасы болады. Қосмекенділер [[Жүрек|жүрегінің]] қарыншасынан артериялық конус басталып, екі доғаға бөлінеді де, бір-бірімен бірігіп, арқа қолқасын құрайды. [[Балық|Балықтар]] мен дөңгелекауыздыларда [[жүрек]] қарыншасынан құрсақ қолқасы басталады. Ал омыртқасыздарда (моллюскілер, буынаяқтылар) Қолқа – жүректен шығатын ірі [[қан]] тамыры.
'''Қолқа''' ({{pron-en|eɪˈɔrtə}}; [[Ancient Greek|грекше]] ἀορτή - aortē, ἀείρω - aeirō "көтеремін") – 1) [[омыртқалылар]]дың [[қан]] айналыс жүйесіндегі ең ірі [[артерия]] [[қан]] тамыры; [[Жүрек|жүректің]] сол қарыншасынан басталады, дененің барлық тіндері мен органдарын [[Қан|қанмен]] қоректендіреді. <br />
2). '''Қолқа''', қолқа салу – дос, туыс, сыйлас адамдардың бір-біріне тілек білдіруі, бір затты қалауы.<br />
[[Сурет:Aorta scheme.jpg|thumb|left|225px|Сызбанұсқасы]]
<br/>
Қ. қабырғаларының серпімділігі [[артерия]] қан тамырлары бойымен қанның үздіксіз ағып тұруын қамтамасыз етеді. Қ-ның [[жүрек|жүректен]] бадана тәрізді кеңейіп басталған бөлігі – Қ. баданасының қабырғасы мен Қ-ның айшықты қақпақшалары бірігіп, Қ. қойнауын (синусын) түзеді. Сүтқоректілерде Қ. [[жүрек|жүректің]] сол қарыншасынан шыққаннан соң, жоғары көтеріліп, [[Омыртқасыздар|омыртқа]] бағанасына және артқа ([[Адам|адамда]] – артқа және төмен) қарай бұрылып, Қ. доғасын құрайды. <br />
<br/>
Қ-ның көк еттегі тесігіне дейінгі бөлігін – көкірек Қ-сы, ал оның көк еттен кейін орналасқан құрсақ қуысындағы бөлігін – құрсақ Қ-сы деп атайды. Құрсақ Қ-сынан кезегімен жалпы сыртқы және ішкі мықын [[артерия|артериялары]] таралған соң, орт. құйымшақ ([[Адам|адамда]] – орт. сегізкөз) [[артерия|артериясына]] айналады. Жүректен Қ-ға [[қан]] 120 – 130 мм сынап бағанасы қысымымен, 0,5 – 1,3 м/с жылдамдықпен ағады. Қ-ның қабырғасы: интима (ішкі қабығы), медиа (ортаңғы) және адвентиция (сыртқы) қабықтарынан тұрады. Олардың орташа ұз. 500 мкм, ені 150 мкм.<br />
 
Құстарда Қ. доғасы омыртқа бағанасының оң жағында орналасады. Бауырымен жорғалаушыларда Қ-ның екі доғасы болады. Қосмекенділер [[Жүрек|жүрегінің]] қарыншасынан артериялық конус басталып, екі доғаға бөлінеді де, бір-бірімен бірігіп, арқа Қ-сын құрайды. [[Балық|Балықтар]] мен дөңгелекауыздыларда [[жүрек]] қарыншасынан құрсақ Қ-сы басталады. Ал омыртқасыздарда (моллюскілер, буынаяқтылар) Қ. – жүректен шығатын ірі [[қан]] тамыры. <br />
 
2) Қолқа, қолқа салу – дос, туыс, сыйлас адамдардың бір-біріне тілек білдіруі, бір затты қалауы.<br />
==Пайдаланған әдебиетттер==
''К. Жаңабеков''
Қазақ энциклопедиясы
{{stub}}
{{wikify}}
 
[[Санат:Биология]]