Аналитикалық философия: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш уикилендіру |
ш →Кіріспе бөлімін өңдеді: уикилендіру |
||
1-жол:
[[Сурет:Young frege.jpg|thumb|right|200px|[[Готлоб Фреге]]]]
'''Аналитикалық философия''' - XX ғ-да кең тараған▼
'''Аналитикалық философия''' （analytic philosophy, немесе analytical philosophy）- екі мағынада айтылады. Бірі, XX ғ-дың бастапқы мезгілінде пайда болған арнайы мақсат және әдістеме бойынша қалыптасқан философиялық ағым. Енді бірі, бүгінге дейінгі филосоия зерттеуінің бір "үлгісі", "ерекше әдісі" ретінде кез келген бағыттағы философиялық ағым қолдануы мүмкін әдіснама. Екінші мағынадағы Аналитикалық философияда арнайы мақсат жоқ, ол қарастыратын мәселе алуан түрлі, кең ауқымды болып келеді.
Аналитикалық философия ағымы бойынша мәселені талдау жасау （анализ) философиялық прогрессті іске асыратын өзекті тақырып есептеледі. Бұл ағым ХХ ғ-дың басында шарықтау шегіне жетті. Бұл кезде Аналитикалық философия өкілдері тілдегі күңгірт ұғымдар тізбегіне талдау жасап, астыртын логикалық құрылымдарды аршуды дәріптеді. Өйткені, логикалық құрылымға мән бермеу тілдің беткі қабатына шектелуден туатын түрлі адасушылдықтарды туғызады. Бұл түрдегі логикалық анализ әдіснамасы арқылы аналитикалық философтар философияның негізгі мәселесін шештік, егер шешілмеген мәселе болса, оның бәрін тілдің беткі қабатындағы алдамшылықтар туғызған деп есептеді. Олардың ойынша, мәселе не теріс қойылған "жалған мәселе" болуы, не белгілі бір тілдік формаларды қолдануға байланысты болуы, не философияға қатысы жоқ болуы мүмкін, немесе жеке ғылыми жолмен шешілуі мүмкін.<ref>Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7</ref> Олардың бұл пікірінің сенімдірек болуына көбінесе [[Рассел, Бертран|Рассел]] және [[Готлоб Фреге|Фреге]] қатарлы философтардың математиканы логикаға айналдыру жұмысының табысты болуы, әсіресе Расселдің [[Шектеулі Сипаттама теориясы]] көмектесті. Бұл мезгілдегі белсенді тұлғалар [[Рудольф Карнап|Карнап]], [[Э. Мур]], алғашқы кездегі [[Людвиг Витгенштейн|Витгенштейн]] қатарлылар болды.
== Аналитикалық философия әдіснамасы ==
Кезекте, "аналитикалық философия" сөзі арнаулы көзғарас пен жүйелі бағытты емес, бір түрлі зерттеу үлгісін, әдісін көрсетеді. Аналитикалық философтар өз дәлел-дәйектерін айқын және дәл етуге тырысады, логикалық амалдардан толық пайдаланады, эмоциялық бөліктерді жақшаға ала тұрып, нақты талдау жасауға көбірек мән береді. Кәсіп және білім саласында, олар өздерін әдебиетшілерге қарағанда ғалымдарға, әсіресе математикатерге жақынырақ санайды. Мұндағы аналитикалық философия көбінесе Еуропа [[құрлықтық философия]]сына （Continental philosophy) салыстырмалы айтылады. Кейінгісі, яғни, [[құрлықтық философия]] дегеніміз үлгі-өнегесі жағынан әдебилігі басым, формал логиканы тым ескере бермейтін, қоғамдық саяси, мәдени, адамзаттық, адам болмысындық мәселелерге көбірек назар аударатын филосоифия айтылады.
== Негізгі өкілдері ==
* [[Готлоб Фреге|Фреге]] （Friedrich Frege）
* [[Рассел, Бертран|Рассел]] （Bertrand Russell）
* [[Э. Мур]] （GE Moore）
* [[Людвиг Витгенштейн|Витгенштейн]] （Ludwig Wittgenstein）
* [[Рудольф Карнап|Карнап]] （Rudolph Carnap）
* [[Куайна]] (Willard Van Orman Quine)
* [[Дональд Дэвидсон]] （Donald Davidson)
* [[Сол Крипке]] （Saul Aaron Kripke)
* [[Джон Ролз]] （John Rawls
* [[Майкл Даммит]] （Michael Dummett）
* [[Питер Стросон]] （Peter Strawson）
== Қатысты ұғымдар ==
[[Вена ағымы]] （Wiener Kreis)
[[Логикалық позитивизм]]
[[Логикалық эмпиризм]]
[[Тіл аналитикасы]]
[[Күнделікті тіл философиясы]]
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
[[Санат:Философия]]
[[Санат:ХХ ғасыр батыс философиясы]]
[[en:Analytic philosophy]]
==Дереккөздер==
<references/>
| |||