Тобыл: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
31-жол:
}}
 
'''Тобыл''' ({{lang-ru|Тобол}}) — [[Ертіс]] алабындағы өзен. [[Қазақстан]]ның [[Қостанай облысы]] және [[Ресей]]дің [[Қорған]], [[Түмен]] облыстары жерімен ағады. [[Қазақстан]] жеріндегі ұзындығы 800 км, су жиналатын алабы 426 мың км², [[Қазақстан]]дық алабы 130 мың км². Тобыл [[Орал|Оңтүстік Оралдың]] шығыс сілемдерінің бірі – Қараадырдан басталып, Ертіске құяды. Басты салалары – [[Шортанды]], [[Сынтасты]], [[Әйет]], [[Үй]], [[Обаған өзені|Обаған]] (көпшілігі сол жағынан құяды). Өзен алабында [[Жақсы Алакөл]], [[Жаман Алакөл]], [[Қулыкөл]], [[Тентексор]], [[Томарлыкөл]], [[Теңіз]], т.б. көлдер бар. Бастаулық бөлігінде [[Торғай]] қолатымен өтеді. Бұл тұста өзен арнасы тастақты келеді және аңғарында ойдым-ойдым қарасулар көп кездеседі. Аңғары өте енді, 2 – 30 км аралығында. Негізінен қар (60%-ы) және жауын-шашын суымен толысады. Жылдық ағынның 82,5%-ы көктемде, 13,5%-ы жазда – күзде, 4,0%-ы қыста болады; жоғарғы деңгейі сәуір – маусым айларына келеді. [[Қазақстан]]дық бөлігіндегі жылдық орташа су ағымы 26,2 м³/с, орташа лайлығы 300 г/м3, минералдылығы 500 – 600 мг/л-ге, далалық өңірде 2000 мг/л-ге жетеді. Суы [[Хлор|хлорлы]]. [[Өзен]] қараша – сәуір айлары аралығында қатады; мұзының қалыңдығы 70 – 78 см. Жазғы суының орташа температурасы 19 – 20°С кейде шілдеде 28,2°С-қа дейін жылынады. Кең жазық болып келген өзен жайылмасында шоқ қарағайлы орман өседі. Өзенде балық бар. Алабы тың және тыңайған жерлерді игерудің нәтижесінде республикадағы сансалалы ауыл шаруашылық дамыған басты астықты өңірге айналды. Қойнауынан [[темір]] кентасы, [[көмір]] [[асбест]] қорлары анықталды.Аңғарында еліміздегі салалық ірі кәсіпорындар саналатын [[Соколов – Сарыбай]] кен-байыту, [[Жітіқара]] асбест, [[Лисаковск]] кен-байыту комбинаттары, т.б. орналасқан. Тобыл суын тиімді пайдалану үшін Жоғары Тобыл бөгені, [[Қаратомар]] бөгені, [[Амангелді]], [[Желқуар]], [[Қызылжар]] бөгендері салынған. Өзен бойында [[Жітіқара]], [[Лисаковск]], [[Рудный]] және [[Қостанай]] қалалары орналасқан.<ref>Қазақ ұлттық энциклопедиясы, 18 том</ref>
 
== Дереккөздер ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Тобыл» бетінен алынған