Уикипедия

Фонема: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш →‎Фонемалардын негізгі белгілері: clean up, replaced: терминдерінін → терминдерінің, "Сөздік-Словарь" → «Сөздік-Словарь», 2005. ISBN using AWB
ш «Лингвистика» деген санатты аластады; «Фонетика» деген санатты қосты (HotCat құралының көмег...
1-жол:
{{Тіл бірліктері}}
'''Фонема''' ([[Грек тілі{{lang-gr|грек]], рһопета}} - дыбыс) — сөздер мен морфемаларды бір-бірінен мағына және форма жағынан ажыратуға көмектесетін тілдін дыбыстык жүйесіндегі негізгі типтік бірлік, ягнияғни дыбыс типі.
 
* Мысалы: казакқазақ тілінде сөздің бір дыбысынындыбысының түрленуі (мол — колқол — сол — жол — бол — тол); біркатарбірқатар дауыссыздардындауыссыздардың жуан буында жуан, жіңішке буында жіңішке айтылуы (ыс — іс, ас—ас — ееес); бір дыбыстың артыкартық келуі (он — тон, ал — бал) сөздерді мағына және форма жағынан бір-бірінен ерекшелеп туртұр. Фонемалы тілдерде Фонема саны эрәр түрлі болады.
* Мысалы, казакқазақ тілінде 9 жалаң дауысты Фонема, 25 дауысыздауыссыз Фонема болса, орыс тілінде 6 дауысты, 35 дауыссыз Фонема бар.
Фонема варианты [[Орыс тілі|орыс]] вариант фонемы — кара Аллофон.
 
==Фонема вариациясы ==
Фонема вариациясы ([[Латын тілі{{lang-la|лат]]variatoөзгеру)variat}} [[Орыс- тілі|орыс]]өзгеру) {{lang-ru|вариация фонемы}} — фонемалардынфонемалардың косымшақосымша варианттарынынварианттарының (аллофондардың) жалпы атауы. Олар негізгі варианткавариантқа карамақарама-карсықарсы койылыпқойылып караладықаралады. БулБұл күбылысқұбылыс орыс тіліне тән.
 
==ФонемалардынФонемалардың айырым белгілері ==
ФонемалардынФонемалардың айырым белгілері [[Орыс тілі|орыс]]. различительные признаки фонем — фонемаларды бір-бірінен ажырататын белгілер.
* Мысалы: т—ддыбыстарынынт—д дыбыстарының айырым белгілері — олардынолардың бірінінбірінің ка/анқатаң, екіншісінінекіншісінің уяңұяң екендігі, с—з дыбыстарының айырым белгілері — бірінің шүғылшұғыл, екіншісінінекіншісінің ызың, а—ә дыбыстарының айырым белгілері — олардынолардың жуан-жіңішке екендігіне байланысты.
 
==Жалғы тіл білімінде фонемалардын дифференциалдык ==▼
Жалғы тіл білімінде фонемалардын дифференциалдык ([[Латын тілі|лат]]differensажырату) белгілері деп аталады. [[К. Айырым]] белгілер.
==Фонемалардын жұптас жіктері ==▼
Фонемалардын жұптас жіктері ([[Латын тілі|лат]]binariusжүп) [[Орыс тілі|орыс]] бинарная классификация фонем— дыбыстардын жуан-жінішке, ерінлік-езулік, ашык-кысан, катан-уян, үнді-үнсізт. б. жүпталып жіктелуі.
==Фонемалардын негізгі белгілері==▼
Фонемалардын негізгі белгілері [[Орыс тілі|орыс]] основные признаки фонт — фонемалардын варианттарына ортак, фонетикалык өзгерістерге ұшырамайтын негізгі белгілері. ▼
*Мысалы: а фонемасынын негізгі белгілері: ашык, тіл арты, езулік екендігі.▼
Жалпы тіл білімінде Фонемалардын конститу- тив белгілері (лат.constitutioорнату, аныктау) термині колданылады. К,. Фонемалардын, айырым белгілері.<ref>Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы.▼
 
▲==Жалғы тіл білімінде фонемалардынфонемалардың дифференциалдыкдифференциалдық ==
Жалғы тіл білімінде фонемалардың дифференциалдық ({{lang-la|differens}} - ажырату) белгілері деп аталады.
▲==ФонемалардынФонемалардың жұптас жіктері ==
Фонемалардың жұптас жіктері ({{lang-la|binarius}} - жұп) {{lang-ru|бинарная классификация фонем}} — дыбыстардың жуан-жіңішке, еріндік-езулік, ашық-қысаң, қатаң-ұяң, үнді-үнсіз, т. б. жұпталып жіктелуі.
▲==ФонемалардынФонемалардың негізгі белгілері==
▲ФонемалардынФонемалардың негізгі белгілері [[Орыс тілі|орыс]] основные признаки фонт — фонемалардынфонемалардың варианттарына ортакортақ, фонетикалыкфонетикалық өзгерістерге ұшырамайтын негізгі белгілері.
▲* Мысалы: а фонемасынынфонемасының негізгі белгілері: ашыкашық, тіл арты, езулік екендігі.
▲Жалпы тіл білімінде Фонемалардын конститу- тивконститутив белгілері (лат.constitutioорнату{{lang-la|constitutio}} - орнату, аныктауанықтау) термині колданылады. К,. Фонемалардын, айырым белгілері.<ref>Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы.
«Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9</ref>
 
==Дереккөздер==
<references/>
 
{{wikify}}
 
{{Суретсіз мақала}}
 
[[Санат:ЛингвистикаФонетика]]
 
 
{{Stub}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Фонема» бетінен алынған