Күміс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш →‎Күміс кені: clean up, replaced: СССР → КСРО using AWB
10-жол:
Күміс өте ерте заманнан бастап адам тұрмысында пайдаланылып келеді. Мысалы, [[Мысыр]] фараоны – [[Менес]] заманында (біздің заманымыздан бұрынғы 3600 жылы) күміс алтыннан 2,5 есе қымбат болған. Одан күміс теңгелер, зергерлік бұйымдар жасалған. Күміс 16-ғасырдан 19-ғасырдың аяғына дейін Еуропа елдерінің ақша айналымында (күміс [[монометалл]] не [[биметалл]]) болған.
[[Сурет:SilverUSGOV.jpg|left|thumb| alt=A.| ''[[Таза күміс]]''.]]
19-ғасырдың аяғында елдердің көпшілігі алтынға (алтын монометалы) ауысты. Күміс валютасы Қытайда, Иранда, Ауғанстанда 20-ғасырдың 30-жылдарына дейін сақталды. Негізгі минералдары: [[аргентит]] Ag<sub>2</sub>S, [[пираргирит]] Ag<sub>3</sub>SbS<sub>3</sub>, [[прустит]] Ag<sub>3</sub>AsS<sub>3</sub>, [[саф күміс]], т.б. Күміс жұмсақ, созылғыш (1 г күмістен ұзындығы 1800 м сым тартуға болады), ақ түсті металл, тығыздығы 10,5 г/см<sup>3</sup>, балқу t 961,9°С, қайнау t 2170°С, тотығу дәрежелері +1, +2, +3, сиректеу +4. Электр тогын, жылуды жақсы өткізеді. Күмістің белсенділігі нашар, коррозияға төзімді, бірақ [[күкірт]], галогендермен тез әрекеттеседі. Қыздырылған концентрлі [[азот]] және күкірт қышқылдарында ериді. Ауадағы оттекпен жоғары температурада қыздырғанда да әрекеттеспейді, бірақ құрамында [[күкіртсутек]] бар дымқыл ауада оттек арқылы тез тотығып беті қараяды. Күміс қорғасын-мырышты, мыс, алтын-күмісті кентастардан алынады. Оның басқа металдармен қорытпасы зергерлік бұйымдар жасауда, медицинада күміс препараттары (күйдіретін, микробтарды жоятын, т.б.), кино және фотоөнеркәсібінде, химия, электртехникалық және электрондық өнеркәсіптерінде, т.б. қолданылады. Аg+ иондары суды жақсы тазартады. Қазақстанда күміс [[Бозшакөл мыс кен орны|Бозшакөл]], [[Қоңырат мыс кен орны|Қоңырат]], [[Ақтоғай мыс кен орны|Ақтоғай]], [[Айдарлы]], [[Бақыршық алтын кен орны|Бақыршық]], т.б. кен орындарында кездеседі.<ref name="source1">“Балалар Энциклопедиясы”, V-том</ref>
 
==Күміс кені==
КСРО жерінде Солтүстік Уралда, Қазақстанда, Алтайда, Шығыс Сибирьде т. б. кездеседі. Бірақ оларда күміс онша көп емес.<ref name="ReferenceA"/>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Күміс» бетінен алынған