Бұхара: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Бұхара''' –— Өзбекстан Республикасындағы қала, Бұхара облысыныңобл-ның орталығы. Қызылқұм шөлінің оңтүстікоңт. шетінде, Зарафшан өзенініңөз. аңғарының батысында, Бұхар шұратының орт. бөлігінде, Шахруд каналының бойында, теңіз деңгейінен 226 м. биіктікте орналасқан. Т.ж. ст. Халқы 237,6 мың адам (1995). БіздіңБ. заманымызданз. бұрынғыб. 1-мыңжылдықтың орта шенінде іргесі қаланып, бастапқы кезде соғды тілінде Нумижкат деп аталған. БұхараБ. атауы алғаш рет жазба деректерде 5 ғасырданғ-дағы қытай бастапжылнамасында кездеседі. 709 ж. арабтар басып алған кезде, ол Орталық Азиядағы ірі сауда және мәдениет орталығы болған. Б. тұрғындары араб жаулаушылығына қарсы күресте Муканна жетекшілік еткен “ақ киімді адамдар” қозғалысына ( 8 –ғ-дың аяғы) белсене қатысты. 8 — 10 ғасырлардағ-ларда Самани әулеті мемлекетінің құрамына кірді, оның астанасы болды. 10 ғасырдыңғ-дың аяғында Қарахан әулетіне, 12 ғасырдыңғ-дың ортасында қарақытайларға бағынды, 13 ғасырдыңғ-дың басында ХорезмшаһыХорезмшахы Мұхаммедтің иелігіне айналды. 1220 ж. Шыңғыс хан әскерлері жаулап алды. Б-да оларға қарсы Махмуд Тараби бастаған көтеріліс болды (1228). 1370 жылданж. Темір, ал 16 ғасырдағ-да Шайбани әулеті мемлекеттерінің құрамына кірді. 16 ғасырдыңғ-дың ортасынан 1920 жылға дейін Бұхар хандығының, 1920 –— 24 ж. Бұхар Халық Кеңес Республикасының астанасы болды. 1887 ж. Б-да т.ж. салынды. Қазіргі БұхараБ. –— ірі өнеркәсіп және мәдени орталық. БұхарадаҚаракөл өңдеу, мақта тазалау, май з-ттары, жібек, трикотаж ф-калары, ет, сүт, шарап, т.б. кәсіпорындары бар. Архит. ескерткіштер 140-қа жуық. Сәулет өнерінің тамаша үлгісімен салынған Исмаил Самани кесенесі (9 ғ-дың аяғы мен 10 ғ-дың басы), Калән мұнарасы (1127), Мір-Араб медресесі (1536), Сайфеддин Бохарзи кесенесі (13 ғ.), Ұлықбек (1417), Көгілташ (1568), Надир Диуан бегі (1612) және Абд-ул-Әзиз хан (1652) медреселері нақышты өрнегімен көз тартады. Қала сыртындағы құрылыстардың ішінен Бехауддиннің ханакасы (1544 — 45), Чар-Бакр ғимараты (1560 — 63), Файзабад ханакасы (1598 — 99), Чар — Минар медресесі (1807) ерекше назар аудартады. Б-да әлемдік ғылым мен мәдениетке үлкен үлес қосқан Әбу Әли ибнИбн Сина, Бұхари, Рудаки, т.б. өмір сүрген. 1996 ж. ЮНЕСКО БұхараныБ-ны әлемдік мәдениет ошағы болған қалалардың қатарына қосып, оны өз қамқорлығына алатынын мәлімдеген. БұхарадағыБ-дағы медреселерде 19 ғ-дың соңы мен 20 ғ. басында бірқатар қазақ зиялылары білім алған (қ. Бұхара медреселері). Қалада тарихи өлкетану, халық өнері мұаржайларымузейлері, ибн Сина мұражайы бар.