Құбылай хан: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: February → ақпан using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{Infobox royalty
|name=Құбылай Хан<br />忽必烈汗 |title=
|image= YuanEmperorAlbumKhubilaiPortrait.jpg
|caption=[[Юань дәуірі]]ндегі Құбылай хан портреті.
|reign=5 мамыр, 1260 – 12 ақпан, 1294<br />({{age in years and days|1260|5|5|1294|2|18}})|coronation=5 мамыр, 1260
|given_name=Khubilai [[Turkish language|Kubilay]] [[Chinese language|Chinese transcription:]] 忽必烈)
Line 26 ⟶ 27:
|}}
'''Құбылай''' ({{lang-zh|忽必烈}}，[[23 қыркүйек]] [[1215]]<ref>{{cite book |last= Rossabi|first= Morris|title= Khubilai Khan: His Life and Times|year= 1988|publisher= University of California Press|isbn=0-520-06740-1|pages= 13}}</ref> — [[18 ақпан]] [[1294]]<ref>{{cite book |last= Rossabi|first= Morris|title= Khubilai Khan: His Life and Times|year= 1988|publisher= University of California Press|isbn=0-520-06740-1|pages= 227-228}}</ref>) – [[Шыңғыс хан]]ның немересі, [[Қытай]]дағы [[Юань Империясы|Юань империясының]] негізін қалаушы. [[1260 жыл]]ы Құбылай [[Шыңғыс хан империясы]]ның ұлығ ханы болып сайланды. [[1271 жыл]]дан бастап қытай деректерінде Юань империясы, ал Құбылайдың ұрпақтары [[Юань әулеті]] деп аталды.
== Арық Бұға мен Құбылай ==
Шыңғыс хан империясының Ұлы ханы Мөңке өлгеннен кейін ел бірлігі бұзылады. Билік үшін күреске ханның інілері құбылай мен Арық Бұға таласады. «Жасақ» заңына сәйкес, хан сайлау үшін барлық қолбасшылар мен ханзадалар атамекені – Моңғолия жерінде құрылтайда бас қосуы тиіс еді. Бұл заңды Құбылай бұзады. Ол Қытайдағы жаңа моңғол қаласы Шандуде жақтастарын жинап, өзін «хан» деп жариялайды. Оған 1260 жылы өткен Қарақорымдағы құрылтайда моңғол ақсүйектеріұлы хан сайлаған Төленің кіші ұлы Арық Бұға қарсы шығады. Империя екі жауласушы жаққа бөлінеді. Құбылайдың тәжірибелі жауынгерлері Арық Бұға әскерін тез арада талқандап, Қарақорымды басып алады. Бұдан кейін Құбылайға қарсы тұрар мықты ешкім шықпады. Империя біртұтас болудан қалды. Бұрынғы моңғол ұлыстары тәуелсіз мемлекеттерге айналды. Жошы, Шағатай, Үгедей ұрпақтары империяның батыс бөлігін өзара бөліп алды. Иран жерінде Хулагу мен оның ұрпақтары билік құрды. Құбылай кішірейген астанасын Қарақорымнан Ханбалыққа (Пекинге) ауыстырып, өз империясын қытайша Юань деп атады. Оның ұрпақтары Қытайда Мин династиясынан жеңіліп, қуылғанға дейін жүз жыл билік етті.
Осылайша Ұлы империя ыдырады. Оның ұлан-ғайыр жерінде көптеген жаңа мемлекеттер құрылды.
<ref>Сен білесің бе?» энциклопедиясы./Құраст.: Қ.Ж. Райымбеков, Қ.Т. Байғабылова. – Алматы: «Аруна» баспасы</ref>▼
== Дереккөздер ==
▲<ref>Сен білесің бе?» энциклопедиясы./Құраст.: Қ.Ж. Райымбеков, Қ.Т. Байғабылова. – Алматы: «Аруна» баспасы</ref>
<references/>
| |||