Уикипедия

Теңіз (көл) — нұсқалар арасындағы айырмашылық

Теңіз (көл) (өңдеу)

16:34, 2015 ж. маусымның 13 кезіндегі нұсқасы

936 байт қосылды ,  6 жыл бұрын
Түйіндемесі өңделмейді
No edit summary
No edit summary
{{мағына|Теңіз (айрық)}}
{{Көл
{{Infobox_lake
|lake_nameАты = Теңіз көлі
|image_lakeКөлдің-суреті = Tengiz and Korgaljinski Lakes, Kazakhstan.jpg
|caption_lakeСурет-тақырыбшасы = Теңіз көлі 2008 ж
|Сурет-тереңдігі =
|image_bathymetry =
|Сурет-тереңдігіне-тақырыбша =
|caption_bathymetry =
|Орналасуы = [[Орталық Азия]], {{KAZ}}, [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]
|location =
|coordsКоординаттары = {{coord|50|2622|2337|N|68|5455|045|E|type:waterbody_region:KZKZ_scale:2500000|display=inline,title}}
|Бассейн-елдері =
|type = [[тұз көлі]]
|Көлдің-түрі =
|inflow =
|Құятын-өзендер = [[Нұра]], [[Құланөтпес]] өзендері, Еспесай, Үлкен және Кіші Тобылғысай, т. б. жылғалар
|outflow =
|Шығатын-өзендер =
|catchment =
|Ауданы = 1161,5 км<sup>2</sup>
|basin_countries = Қазақстан
|Ұзындығы = 74,4 км
|length =
|width Ені= 32 км
|areaБет-ауданы = 1,38294900 км²<sup>2</sup>
|Орташа-тереңдігі =
|depth = 2.5 м
|max-depth Тереңдігі= 6.7,75 м
|volume Көлемі=
|residence_timeАралдар =
|Деңгейі = 304,4 м биіктікте
|shore =
|elevationҚала =
|islands =
|cities =
}}
'''Теңіз көлі'''– [[Қазақстан көлдері|Қазақстан]] ның көлі. [[Теңіз көлі|Теңіз]]-[[Қорғалжын (көл)|Қорғалжын]] алабындағы көл.
 
== Географиялық орны ==
'''Теңіз көлі'''– [[Қазақстан көлдері|Қазақстанның]] көлі. Теңіз-Қорғалжын алабындағы көл.<ref name="source1">Қазақ Энциклопедиясы</ref> Қорғалжын ауданының оңтүстік-батысында. Көл ойыстың батыс бөлігіндегі тектоник. қазаншұңқырда жатыр. Солтүстік және Орталық Қазақстандағы ірі тұзды су қоймаларының бірі, теңіз деңгейінен 304,4 м биіктікте орналасқан. Көл үлкен батыс бөліктен және солтүстік-шығыстағы шығанақты бөлігінен тұрады. Теңізге құятын өзен суларының азаюына байланысты ауданыы кейінгі жылдары 1161,5 км² дейін кішірейді (бұрын 1590,0 км² болатын), ұзындығы 74,4 км, ені 32 км (бұрын 40,2 км). Жағалау сызығы 488,0 км. Су жиналатын алабы 94900 км². Негізгі бөлігінің тереңдігі солтүстікнде 6,75 м (бұрын 8 м), шығанағында 3 м. Көлдің батыс жағалауы аласа төбешікті, басқа жағы жатық, түйетайлы, жазыққа ұласады. Жағасы [[гипст]]і [[саз]]дан түзілген, батыс жағасы тастақты. Шығыс жағалауы шығанақтармен қатты тілімделген, мұнда үлкенді-кішілі 70 арал бар. Көл түбі жайпақ, тегіс, негізінен қоймалжың сұрғылт қара түсті, емдік қасиеті бар тұнбадан тұрады. Солтүстік-шығыс бөлігінде балдыр өседі. Желтоқсанда қатады, мұзының қалыңд. 1 м-ге жетеді, сәуірде ериді. Су деңгейі көктемде 0,5 м-ге көтеріледі, қазанда төмендейді. Көлде жыл бойы су болады. Теңізге [[Нұра]], [[Құланөтпес]] өзендері, [[Еспесай]], Үлкен және [[Кіші Тобылғысай]], тағыда басқа жылғалар құяды. Көлге су құстары ұя салады (жылына 50 мың жұпқа дейін), оның ішінде кәдімгі қоқиқаз (21 мың басқа дейін) бар. Суында мөңке, оңғақ, нәлім, алабұға, торта, шортан, аққайран сияқты балықтар мекендейді. Көл суы ашқылтым. Суы көп жылдары солтүстік-шығыстағы шығанағының тұзд. 2,9%, суы аз жылдары 18,2% болады. Теңіз Қорғалжын мемлекеттік қорығының құрамына кіреді.
[[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]ның оңтүстік-батысында. Көл ойыстың батыс бөлігіндегі тектоникалық қазаншұңқырда жатыр. Солтүстік және Орталық Қазақстандағы ірі тұзды су қоймаларының бірі, теңіз деңгейінен 304,4 м биіктікте орналасқан. Көл үлкен батыс бөліктен және солтүстік-шығыстағы шығанақты бөлігінен тұрады.
 
== Гидрографикасы ==
==Дереккөздер==▼
Теңізге құятын өзен суларының азаюына байланысты ауданыы кейінгі жылдары 1161,5 км<sup>2</sup> дейін кішірейді (бұрын 1590,0 км<sup>2</sup> болатын), ұзындығы 74,4 км, ені 32 км (бұрын 40,2 км). Жағалау сызығы 488,0 км. Су жиналатын алабы 94900 км<sup>2</sup>. Негізгі бөлігінің тереңдігі солтүстігінде 6,75 м (бұрын 8 м), шығанағында 3 м. Көл түбі жайпақ, тегіс, негізінен қоймалжың сұрғылт қара түсті, емдік қасиеті бар тұнбадан тұрады. Солтүстік-шығыс бөлігінде балдыр өседі. [[Желтоқсан]]да қатады, мұзының қалыңдығы 1 м-ге жетеді, сәуірде ериді. Су деңгейі көктемде 0,5 м-ге көтеріледі, қазанда төмендейді. Көлде жыл бойы су болады. Теңізге [[Нұра]], [[Құланөтпес]] өзендері, Еспесай, Үлкен және Кіші Тобылғысай, тағыда басқа жылғалар құяды.
<references/>
 
== Жағалау сипаты, балықтары ==
{{wikify}}
Көлдің батыс жағалауы аласа төбешікті, басқа жағы жатық, түйетайлы, жазыққа ұласады. Жағасы [[гипст]]і [[саз]]дан түзілген, батыс жағасы тастақты. Шығыс жағалауы шығанақтармен қатты тілімделген, мұнда үлкенді-кішілі 70 арал бар. Көлге су құстары ұя салады (жылына 50 мың жұпқа дейін), оның ішінде кәдімгі қоқиқаз (21 мың басқа дейін) бар. Суында [[Мөңке балық|мөңке]], [[оңғақ]], [[нәлім]], [[Алабұға (балық)|алабұға]], [[Торта балық|торта]], [[шортан]], [[аққайран]] сияқты балықтар мекендейді. Көл суы ашқылтым. Суы көп жылдары солтүстік-шығыстағы шығанағының тұздылығы 2,9%, суы аз жылдары 18,2% болады. Теңіз [[Қорғалжын қорығы|Қорғалжын мемлекеттік қорығы]]ның құрамына кіреді. <ref name="source1">[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref>
 
▲== Дереккөздер ==
[[Санат:Солтүстік Қазақстан облысы көлдері]]▼
{{дереккөздер}}
 
▲[[Санат:Солтүстік ҚазақстанАқмола облысы көлдері]]
 
{{stub}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Арнайы:MobileDiff/2329940» бетінен алынған