Тобыл: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
15-жол:
|су шығыны = 805
|өлшеу орны = 272
|бастауы = [[
|бастауының орны = Тобыл ауылының маңында
|бастауының биіктігі =
|s_lat_dir = N |s_lat_deg = 51 |s_lat_min =
|s_lon_dir = E |s_lon_deg =
|сағасы = [[Ертіс]]
|сағасының орны = Тобыл қаласы
27-жол:
|еңістігі =
|ел = [[Қазақстан]], [[Ресей]]
|аймақ = [[Қостанай облысы]], [[Қорған облысы|Қорған]] және [[Түмен облысы|Түмен]] облыстары
|ортаққордағы санаты = Tobol River
}}
'''Тобыл''' ({{lang-ru|Тобол}}) - [[Ертіс]] алабындағы өзен.
== Географиялық орны ==
== Дереккөздер ==▼
[[Қазақстан]]ның [[Қостанай облысы]] және [[Ресей]]дің [[Қорған облысы|Қорған]], [[Түмен облысы|Түмен]] облыстары жерімен ағады.
== Бастауы ==
Тобыл [[Орал тауы|Оңтүстік Орал]]дың шығыс сілемдерінің бірі – [[Қараадыр (Қазығұрт тауы)|Қараадыр]]дан басталып, Ертіске құяды.
== Су алабы ==
Қазақстан жеріндегі ұзындығы 800 км, су жиналатын алабы 426 мың км<sup>2</sup>, [[Қазақстан]]дық алабы 130 мың км<sup>2</sup>. Басты салалары – [[Шортанды өзені|Шортанды]], [[Сынтасты]], [[Әйет]], [[Үй (өзен)|Үй]], [[Обаған өзені|Обаған]] (көпшілігі сол жағынан құяды). Өзен алабында [[Жақсы Алакөл]], [[Жаман Алакөл]], [[Қулыкөл (Ақжар ауданы)|Қулыкөл]], Тентексор, Томарлыкөл, [[Теңіз көлі|Теңіз]], т.б. көлдер бар.
== Гидрологиясы ==
Бастаулық бөлігінде [[Торғай қолаты]]мен өтеді. Бұл тұста өзен арнасы тастақты келеді және аңғарында ойдым-ойдым қарасулар көп кездеседі. Аңғары өте енді, 2 – 30 км аралығында. Негізінен [[қар]] (60%-ы) және [[Атмосфералық жауын-шашын|жауын-шашын]] суымен толысады. Жылдық ағынның 82,5%-ы көктемде, 13,5%-ы жазда – күзде, 4,0%-ы қыста болады; жоғарғы деңгейі [[сәуір]] – [[маусым]] айларына келеді. Қазақстандық бөлігіндегі жылдық орташа су ағымы 26,2 м<sup>3</sup>/с, орташа лайлығы 300 г/м<sup>3</sup>, минералдылығы 500 – 600 мг/л-ге, далалық өңірде 2000 мг/л-ге жетеді. Суы [[Хлор|хлорлы]]. Өзен [[қараша]] – сәуір айлары аралығында қатады; мұзының қалыңдығы 70 – 78 см. Жазғы суының орташа температурасы 19 – 20°С кейде шілдеде 28,2°С-қа дейін жылынады.
== Сипаты ==
Кең жазық болып келген өзен жайылмасында шоқ қарағайлы орман өседі. Өзенде балық бар. Алабы тың және тыңайған жерлерді игерудің нәтижесінде республикадағы сансалалы ауыл шаруашылық дамыған басты астықты өңірге айналды. Қойнауынан [[темір]] кентасы, [[көмір]] [[асбест]] қорлары анықталды. Аңғарында еліміздегі салалық ірі кәсіпорындар саналатын [[Соколов-Сарыбай тау-кен байыту өндірістік бірлестігі|Соколов-Сарыбай кен-байыту]], [[Жітіқара хризотил-асбест кен орны|Жітіқара асбест]], [[Лисаков кен байыту комбинаты|Лисаковск кен-байыту]] комбинаттары, т.б. орналасқан. Тобыл суын тиімді пайдалану үшін [[Жоғарғы Тобыл бөгені]], [[Қаратомар бөгені]], [[Амангелді бөгені|Амангелді]], [[Желқуар бөгені|Желқуар]], Қызылжар бөгендері салынған. Өзен бойында [[Жітіқара]], [[Лисаковск]], [[Рудный]] және [[Қостанай]] қалалары орналасқан.<ref>Қазақ ұлттық энциклопедиясы, 18 том</ref>
▲== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
[[Санат:Қостанай облысы өзендері]]
[[Санат:Ресей өзендері]]
[[Санат:Ертіс су алабы]]
|