18:47, 2015 ж. ақпанның 16 кезіндегі нұсқа өңдеу Нұрлан Рахымжанов (талқылау \| үлесі) Бітікшілер, Администраторлар 119 734 edits ш «Нұра су алабы» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен) ← Ескірек өңдеме		16:36, 2015 ж. шілденің 10 кезіндегі нұсқа өңдеу жоққа шығару Салиха (талқылау \| үлесі) Администраторлар 80 804 edits Өңдеу түйіні жоқ Жаңарақ өңдеме →
1-жол: {{Өзен \|атауы = Нұра өзені \|шынайы атауы = \|сурет = 26-жол: \|еңістігі = \|ел = [[Қазақстан]] \|аймақ = [[Қарағанды облысы\|Қарағанды]], [[Ақмола облысы\|Ақмола]] облыстары \|ортаққордағы санаты = }} '''Нұра''' - [[Теңіз көлі]] алабындағы өзен '''Нұра''' — [[Қарағанды]] және [[Ақмола]] облыстарының жерімен ағатын өзен. Ұзындығы — ''978 км'', су жинау алқабы — ''60,8 мың км<sup>2</sup>''. Нұра [[Қызылтас]] тауының батыс сілемдеріндегі бұлақтардан басталып, [[Теңіз көлі]]не кұяды.▼ == Географиялық орны == ~~==Салалары:==~~ ▲~~'''Нұра''' —~~ [[Қарағанды облысы\|Қарағанды]] және [[Ақмола облысы\|Ақмола]] облыстарының жерімен ағатын өзен. Ұзындығы —- ''978 км'', су жинау алқабы —- ''60,8 мың км<sup>2</sup>''. ~~Нұра [[Қызылтас]] тауының батыс сілемдеріндегі бұлақтардан басталып, [[Теңіз көлі]]не кұяды.~~ * [[Ақбастау]]; * [[Алтынсу]]; * [[Байғожа]]; * [[Есен]]; * [[Ұзынбұлақ]]; * [[Қүланөтпес]]; * [[Матақ]]; * [[Ащысу]]; * [[Үлкен Құлынды]]; * [[Көкпекті]]; * [[Шерубайнұра]] (''ең ірісі, 268 км''). == Бастауы == ~~==Жалпы мәліметтер==~~ Нұра [[Қызылтас таулары\|Қызылтас]] тауының батыс сілемдеріндегі бұлақтардан басталып, [[Теңіз көлі]]не кұяды. ==Гидрологиясы== Нұра жоғарғы ағысында аласа таулардың арасымен, орта тұсында ұсақ шоқылар бойымен және төменгі ағысында төбелі жазықпен ағады. [[Өзен аңғары]] жоғары және орта бөлігінде қатты [[кристалды]] шөгінді жыныстардан (''ені — 2-10 км'') түзілген, төменгі жағында аңғары ''25 км''-ге дейін ұлғаяды. Жайылмасы кең (''кейде 15 км-ге дейін'') келеді. Тереңдігі ''1-4 м''. Жылдық орташа су шығыны ''19,5 м<sup>3</sup>/с'' (''сағасынан 369 км жерде''). Негізінен қар және [[жер асты суы]]мен толығады. Жылдық ағынының ''92,1%''-ы сәуір-мамырда, ''7%''-ы [[маусым]]-[[қазан]]да, ал ''0,9%''-ы [[қыс]]та өтеді. Жылдық ағынының орташа көп жылдық көлемі (''Романовское селосы тұсында'') — ''473 млн. м<sup>3</sup>''. Өзен қарашаның басында қатып, [[сәуір]]де мұзы ериді. Суға тапшы [[Орталық Қазақстан]] жағдайыңда Нұраның шаруашылық маңызы өте зор. Өзен бойында [[Самарқан]], [[Самар]] және [[Шерубайнұра]] бөгендері салынған. Нұра су құбыры іске қосылған. Сағасында Қорғалжын мемлекеттік қорығы ұйымдастырылған.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – [[Алматы]], Мектеп, 2002.</ref><ref>Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5</ref> Самарқан бөгені,Теміртау бөгені, Нұра бөгені - Нұра өзені аңғарында, Қарағанды облысы Осакаров ауданы жерінде. 1941 жылы іске қосылған. Шарасының ұзындығы 84 км², ұзындығы 20 км, ені 7 км, орташа тереңдігі 3,25 м (ең терең жері 17 м), суының мөлшері 260 млн.м³. Бөгеннің су жиналатын алабы 115500 км². Шарасы қалың құмды-малтатасты шөгіндерден, саз және саздақтан түзілген. Түбі тегіс, батыс жағына қарай еңкіштеу келеді. Солтүстік көк желекті жағасы (ені 200-300 м) демалыс орнына айналдырылған. Батыс жағалауы [[Теміртау]] қаласының шетіне тиіп жатыр. Солтүстік жағалауында Сарымсақ, Қарабұйрат қоныстары жайласқан. Бөгенге [[Ертіс-Қарағанды каналы\|Ертіс-Қарағанды]] каналының суы Нұра өзені арқылы ауық-ауық қосылып отырады. Бөген деңгейінің жылдық өзгерісі 2 м шамасында. Суы мөлдір, минералдылығы 0,7-1 г/л. Бөген суын [[Қарағанды]],[[Теміртау]] қалаларының өндірістік кәсіпорындары пайдаланады. Нұра жоғарғы ағысында аласа таулардың арасымен, орта тұсында ұсақ шоқылар бойымен және төменгі ағысында төбелі жазықпен ағады. Өзен аңғары жоғары және орта бөлігінде қатты кристалды шөгінді жыныстардан (ені — 2-10 км) түзілген, төменгі жағында аңғары 25 км-ге дейін ұлғаяды. Жайылмасы кең (кейде 15 км-ге дейін) келеді. Тереңдігі 1-4 м. Жылдық орташа су шығыны 19,5 м<sup>3</sup>/с (сағасынан 369 км жерде). Негізінен [[қар]] және [[жер асты суы]]мен толығады. Жылдық ағынының 92,1%-ы [[сәуір]]-[[мамыр]]да, 7%-ы [[маусым]]-[[қазан]]да, ал 0,9%-ы [[қыс]]та өтеді. Жылдық ағынының орташа көп жылдық көлемі (Романовское селосы тұсында) — 473 млн. м<sup>3</sup>. Өзен [[қараша]]ның басында қатып, сәуірде мұзы ериді. Ірі салалары: [[Ақбастау өзені\|Ақбастау]], Алтынсу, Байғожа, Есен, [[Ұзынбұлақ]], [[Құланөтпес]], [[Матақ (өзен)\|Матақ]], [[Ащысу өзені (Қарағанды облысы)\|Ащысу]], Үлкен Құлынды, [[Көкпекті (өзен)\|Көкпекті]], [[Шерубайнұра]] (ең ірісі, 268 км). == Шаруашылық маңызы == ==Дереккөздер==▼ Суға тапшы [[Орталық Қазақстан]] жағдайында Нұраның шаруашылық маңызы өте зор. Өзен бойында [[Самарқан бөгені\|Самарқан]], Самар және [[Шерубайнұра бөгені\|Шерубайнұра]] бөгендері салынған. Нұра су құбыры іске қосылған. Сағасында [[Қорғалжын қорығы\|Қорғалжын мемлекеттік қорығы]] ұйымдастырылған. <ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – [[Алматы]], Мектеп, 2002.</ref><ref>Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5</ref> ~~<references/>~~ ▲== Дереккөздер == ~~{{Stub:Қарағанды облысы: Энциклопедия }}~~ {{дереккөздер}} ~~{{wikify}}~~ [[Санат:Қарағанды облысы өзендері]] [[Санат:Ақмола облысы өзендері]] [[Санат:Нұра су алабы]] ~~{{kz-geo-stub}}~~

Нұра: Нұсқалар арасындағы айырмашылық