Албан руы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

 

[[Орыс]] ғалымдары еңбектерінде Албан — Атбан, Адман, Адбан, Абдан түрінде кездеседі. 19-ғасырдың аяғы мен 20-ғасырдың басында Албан тайпасының рулары [[Жаркент]], [[Верный]] уезін мекендеген. Верный уезінің оңтүстік-шығысында Албан тайпасының Қызылбөрік және Сегізсары ру бірлестіктері қоныстанған. [[Сегізсары]] [[ру]]ының көпшілігі [[Іле өзені|Іле өзенің]] сол жағасында Алабайтал, Сарыбұлақ, Сауысқан, Сарымсақты деген қыстауларды қоныс етіп, ал жаз айларында Асы, [[Қарқара]] жайлауларын жайлаған. Олардың қоныс еткен жерлерінің оңтүстігінде Қызылбөрік руы көршілес отырған. Қыстаулары — [[Шелек өзені]]нің жоғарғы ағысы, Далашық, Биесыймас, Айдасу, Жая, Қызылмойнақ, Қараарша, Қондық, Сарыбұлақ, Қызылауыз, Бақалыда болған. Жаркент уезін Албанның Қоңырбөрік және Айт, Бозым рулары мекен еткен. Қыстаулары Алтынемел жотасының оңтүстік бөктерінде, Тізгін, Шылбыр, Ұшбұлақ деген кішігірім өзендердің бойында, [[Іле өзені]]нің сол жақ жағалауының Қаратөбе, Қызылжиде, Үшқоңыр, Қоянды, Айдарлы деген жерлерде орналасқан. Кеген және Мерке өзендерінің өңірін Әлжан, Айт, Бозым, Текес пен Шылқыдысу жағалауын Құрман, Әлжан рулары қоныс еткен.

Албандар 1889 жылғы деректер бойынша 15420 түтін болған. Одан бергі жүз жыл мерзімде едәуір өсті,саны 750 мың адамға дейін,яғни 212 мың түтінге жетті. 20-ғасырдың 20-30 ж. Албандар шекара асып, Қытайдың Іле аймағына қоныс тепкен. Кеңес өкіметі орнағанда жеріне қайта үдере көшті, біразы қалып қойды.

Қазақ шежіресінде Албаннан - Сары, Шыбыл болып таралады. Шыбылдан - Қызылбөрік (Молболды), Қоңырбөрік (Жолболды) туған. Қоңырбөріктен Бөтей батыр. Одан Өтей батыр. Өтейден- Қалқаман, Жарман, Боти (Бода), Тілеуқабыл таралады. Қалқаманнан - Сарқұл, Қарақұл, Кешкіл, Сарысүйіндік болып тарайды. Жарманнан - Біте, Майлы, Тама, Базар, Алаша, делінеді. Ботидан - Құртқа, Мамай. Тілеуқабылдан - Бойдақ (Өтейбойдақ), Топай таралған.<ref>Бәйдібек Баба-Алып Бәйтерек, Албан руы шежіресі кітабынан</ref> Шежіре деректері бойынша Домалақ енеден (Нұрила) жалғыз ұл болған. Оның атын Тілеуберді қойып, Жарықшақ атандырған себебі, бала туғанда жарық шеке болып дүниеге келген. Содан оны алғашында Жарықшеке, кейінірек Жарықшақ деп атап кеткен. Сол Жарықшақтан үш ұл — Албан, Суан, Дулат тарайды. Албан негізінен Сары және Шыбыл деген екі ру бірлестігіне бөлінеді. Сарыдан — Сүйерқұл және Сүйменді. М.Тынышбаевтың шежіре-кестесінде Сүйерқұлдан туған төрт баланы (Шоған, Досалы, Қожмамбет, Жарты) және қызы Әлжаннан туған төрт жиенін ортақ атаумен “ сегіз сары” деп атап кеткенін көрсетеді. Өзге шежірелерде Сүйерқұлдан туған төртеуге, олардан өрбіген төрт ұрпақты (Сырымбет, Шағыр, Аламан немесе Алман, Хангелді) қосып, бәрін “сегіз сары әулеті” атағандығы туралы мағлұмат бар. Сүймендіден Айт, Бозым, Қыстық рулар бірлестігі өрбіген. Сол Сүймендіні кейбір шежірелерде “Таубұзар”, ал В.В.Востров пен М.С.Мұқанов жазбасындағы Ережеп шежіресінде “Таубасар” атаған. Сарыдан тараған аталардан Шоған, Қожмамбет, Жарты, Досалы, Шажа, Әлжан, Құрман, Қыстық, Тоқан, Баба, Жәнібек, Қара кісі, Сары, Таз деген рулар қалыптасқан. Шыбылдан — Қызылбөрік (Бөтей), Қоңырбөрік (Өтей), Бойдақ өрбіген.