Уикипедия

Чарлз Дарвин: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Charles Darwin 1880.jpg|thumb|right|200px|]]
{{Infobox Biography
'''Чарльз Роберт Дарвин''' ({{lang-en|Charles Robert Darwin}}; [[1809]] - [[1882]]) - ағылшын натуралисті, оның [[табиғи сұрыптау]] теориясы [[биология]]лық көптүрліліктің пайда болуының революциялық негіздемесін берді.
| subject_name = Чарльз Роберт Дарвин
| image_name = Charles Darwin 1880.jpg
| image_size = 250px
| image_caption =
| date_of_birth = {{birth date|1809|2|12|df=y}}
| place_of_birth = [[The Mount, Shrewsbury|Mount House]], [[Shrewsbury]], [[Shropshire]], [[England]]
| date_of_death = {{death date and age|1882|4|19|1809|2|12|df=yes}}
| place_of_death = [[Down House]], [[Downe]], [[Kent]], England
| occupation = Биолог, эволюционист
| spouse =
}}
 
'''Чарльз Роберт Дарвин''' ({{lang-en|Charles Robert Darwin}}; [[1809]] - [[1882]]) - ағылшын натуралисті, оның [[табиғи сұрыптау]] теориясы [[биология]]лық көптүрліліктің пайда болуының революциялық негіздемесін берді. Дарвин идеялары «''Түрлердің шығу тегі туралы''» (1859) еңбегінде жарық көрді. Оның түрлердің біртіндеп [[эволюция]]лық дамуы туралы идеяны білдіретін ғылыми тәсілі кең таралды және сонымен бірге, алғашында өшпенділікпен қарсы алынды, әсіресе, шіркеумен.<ref name=a1>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: «ЭКО» ҒӨФ. [[2006]]. – 569 б. ISBN 9965-808-89-9</ref>
 
== Өмірбаяны ==
* Ч.Р.Дарвин дәрігер отбасында дүниеге келген.
Ч.Р.Дарвин дәрігер отбасында дүниеге келген.* 1831 жылы натуралист ретінде «Бигль» кемесінде 5 – ші жазғы экспедициясына қатысты. Экспедицияның басты мақсаты - [[Оңтүстік Америка]]ның [[топография]]лық суреттері еді. Экспедиция [[Чили]], [[Галапагос]], [[Таити]] аралдарынан [[Жаңа Зеландия]], [[Тасмания]] мен [[Оңтүстік Америка]]дан өтті. Галапагос аралдарында сол жерлердің флорасы мен фаунасының материктікіне ұқсастығы Дарвиннің назарын аударды. Осы мысал түрлердің өзгере алатындығын дәлелдеді.
[[Англия]]ға қайтқаннан кейін Дарвин [[көгершін]]дер мен басқа да үй жануарлардың сұрыпталуымен айналысты.Болашақ әйгілі ғалым ағылшынның шағын қаласы Шрусбериде туды.1831 жылдың көктемінде Чарльз Кэмбридж университетінің дін ілімі факультетін бітіреді,бірақ поп болып істеуден бас тартады.Оны өсімдіктер мен жәндіктерді зерттеу ісі қызықтырады.Профессор Генслонығ ұсынысы бойынша "Бигл" желкенді кемесімен дүние жүзін айналып шығу саяхатына қатысады.
* [[Англия]]ға қайтқаннан кейін Дарвин [[көгершін]]дер мен басқа да үй жануарлардың сұрыпталуымен айналысты.Болашақ әйгілі ғалым ағылшынның шағын қаласы Шрусбериде туды.
* 1831 жылдың көктемінде Чарльз Кэмбридж университетінің дін ілімі факультетін бітіреді, бірақ поп болып істеуден бас тартады. Оны өсімдіктер мен жәндіктерді зерттеу ісі қызықтырады.
* Одан соң ол Т.Мальтустың шығармаларын зерттеген. Дарвин сол шығармалардағы ойларды тірі табиғатқа пайдаланды. Оның тұжырымы бойынша жануарлардың жоғары репрадуктифтік потенциалына қарамастан табиғи популяциялардың саны тұрақты болады. Түрлердің өзара бәсекелестік, күреске шыдамды, бейімделгіш түр ғана көп ұрпақ қалдыра алады. 1858 жылы тура сондай тұжырымға А.Р.Уоллес те келді. Бұны Ч.Лейльдің жұмыстары дәлелді. Ол прогрессивті өзгерістердің полеонтологиялық материалдарда болатынын көрсетті. Дарвин мен Уоллес Лондондағы Линнеевтік отырысқа докладпен шықты. Ал 1859 жылы Дарвин өзінің негізгі шығармасын - «Табиғи сұрыпталу арқылы өмірдің пайда болуы» жарыққа шығарады.▼
 
* Антропологиялық проблемаларға тікелей қатысы бар Дарвиннің екі шығармасы бар. Олар:
▲Одан соң ол Т.Мальтустың шығармаларын зерттеген. Дарвин сол шығармалардағы ойларды тірі табиғатқа пайдаланды. Оның тұжырымы бойынша жануарлардың жоғары репрадуктифтік потенциалына қарамастан табиғи популяциялардың саны тұрақты болады. Түрлердің өзара бәсекелестік, күреске шыдамды, бейімделгіш түр ғана көп ұрпақ қалдыра алады. 1858 жылы тура сондай тұжырымға А.Р.Уоллес те келді. Бұны Ч.Лейльдің жұмыстары дәлелді. Ол прогрессивті өзгерістердің полеонтологиялық материалдарда болатынын көрсетті. Дарвин мен Уоллес Лондондағы Линнеевтік отырысқа докладпен шықты. Ал 1859 жылы Дарвин өзінің негізгі шығармасын - «Табиғи сұрыпталу арқылы өмірдің пайда болуы» жарыққа шығарады.
** «Адамның шығу тегі және жыныстық тандау» (1871 ж.)
 
Антропологиялық проблемаларға тікелей қатысы бар Дарвиннің екі шығармасы бар. Олар: «Адамның шығу тегі және жыныстық тандау» (1871ж) мен** «Адам мен жануарлардын мінез–құлықтары» (1872 ж.). Осы жұмыстар Ч.Дарвиннің жалпы теориясын адамның шығу тегі проблемаларын шешуде қолдануды ұсынады. Дарвиннің теориясында «адам [[маймыл]]дан шықты» деп тұжырымдады.
 
[[Дарвинизм]]нің ең басты қателігі оның “[[өмір]] – бұл күрес” дейтін ілімі. Осы [[ілім]] анағұрлым күшті әрі сол ортаға бейімделген органикалық заттар мен ағзаларға қолдануға жарамды, өйткені күшті әлсізді табанына басып жаныштап отыруы тиіс. Бірақ бұл идеяны адамдарға қатысты қолдануға болмайды. Дарвинге жүгінсек, “артықшылықты раса” өмір сүру күресінде жеңіске жетуі тиіс. Оның ойынша олар еуропалық ақ [[адам]]дар да, ал [[африкалықтар]] мен [[азиялықтар]] бұл күресте жеңіліс табуы керек. Ол тіпті бұлар көп кешікпей құрып кетеді деген тұжырым жасайды. Мысалы Дарвин былай деп жазады: “Тек ғасырлармен ғана өлшеуге болатын алдағы аз уақыттың ішінде өркениетті раса оларды сөз жоқ құртып тынады, ал бұдан кейін әлемдегі жабайылардың бәрін жояды. Сонымен бірге антропоморфты [[маймыл]]дар “яғни маймылдың адамға айналу сатысындағылар” да құртылып жіберіледі.
Line 42 ⟶ 35:
[[Санат:Англияда туғандар]]
[[Санат:Ағылшын биологтары]]
[[Санат:12 ақпанда туғандар]]
[[Санат:19 сәуірде қайтыс болғандар]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Чарлз_Дарвин» бетінен алынған