Бетпақдала: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Бетпақдала''' – Қазақстанның[[Қазақстан]]ның орталық бөлігіндегі кең байтақ аймақты алып жатқан шөлді[[шөл]]ді өңір. [[Қарағанды]], [[Жамбыл]], [[Оңтүстік Қазақстан облысы|Оңтүстік Қазақстан облыстары]] аумағында орналасқан. Батысында [[Сарысу өзені]]нің төменгі ағысымен, шығысында [[Балқаш көлі]]мен, оңтүстігінде [[Шу]] өзені аңғарымен, солтүстігінде Сарыарқамен[[Сарыарқа]]мен шектеседі. Батыстан шығысқа қарай 500 км, солтүстіктен оңтүстікке қарай 300 км аумаққа созылған. Ауданы 75 мың км2 шамасында. [[Бетпақдала]] үстіртті шөлінің орташа абсолюттік биіктігі 300 – 350 м. Абсолюттік биіктігі 200 – 300 м-дей болатын көлемді оңтүстік-батыс бөлігі жазық, ал абсолюттік биіктігі 400 – 700 м-дей солтүстік-шығыс бөлігі қыратты. [[Палеозой]] эрасының тау жыныстары (гранит, порфирит, әктас) тереңде жатыр, бетін мезозой мен палеоген кезеңінің шөгінді жыныстары (құмтас, саз, малтатас, құм) жапқан. Ең биік жері – [[Жамбыл тауы]] (974 м). Бұл бөлік [[Сарыарқа]]ның каледондық құрылымының жалғасы. Сай-жыралармен тілімденген Бетпақдала жазығында сор, тақыр және жазда құрғап қалатын тұзды көлдер кездеседі. Көктемде жауын суымен толығып, жазда құрғақ арнаға айналатын [[Қарқаралы]], [[Қарасу]], [[Талдыеспе]] сияқты кішігірім өзендер бар. Климаты[[Климат]]ы тым континенттік. Жазы ыстық, құрғақ, қысы суық. Қаңтарда ауаның орташа температурасы –12 – 14ӘС, шілдеде 24 – 26ӘС. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 100 – 150 мм. Қардың қалыңдығы 10 – 15 см-ден аспайды. Тұрақты су көздері болмағанымен, жер асты (артезиан) суының қоры мол. Жайылымдар тереңдігі 10 – 30 м артезиан құдықтарымен суландырылады. Бетпақдаланың топырағы қоңыр, сұрғылт қоңыр. Солтүстігінде жусан басым, шығысындағы шоқылы таулардың тастақты шөлдерінде [[баялыш]], эфедра, тасбұйырғын, орталығы мен батысындағы саздақты жерлерде жусан мен баялыш, оңтүстігіндегі Шу өзені маңындағы құмды төбелер мен қырқаларда [[сексеуіл]], теріскен, [[еркек шөп]], құрғақ арналарын бойлай [[ЖЫҢҒЫЛ|жыңғыл]], тораңғы өседі. Солтүстік-шығысындағы таулы қыраттарда [[арқар]], елік, қасқыр, [[түлкі]]; жазықта [[ақбөкен]], [[алақоржын]], саршұнақ, аламан, жылан, кесіртке, дуадақ, құр мекендейді. Бетпақдала – көктемгі және күзгі мал жайылымы. Сарыарқаның оңтүстігі мен Бетпақдала фаунасын сақтау мақсатында қорықшалар ([[Андасай]], т.б.) ұйымдастырылған.
 
[[Санат:Шөлдер]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Бетпақдала» бетінен алынған