GPS: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: кез-келген → кез келген (2) using AWB
1-жол:
[[Сурет:GPS Satellite NASA art-iif.jpg|thumb|200px|GPS жүйесіндегі жерсерік орбитада]]
'''GPS''' ({{lang-en|Global Positioning System}} — жаһандық позициялау жүйесі, ''Джи Пи Эс'' деп оқылады) — аралықты, уақытты және орналасу нүктесін анықтауға арналған навигацияның жерсеріктік жүйесі. [[Жер]]дің кез келген жерінде (полярлық аумақты қоспағанда), кез келген ауа-райында, сонымен қатар [[ғаламшар]]дың [[ғарыш]]тық аймағында нысанның орны мен жүру жылдамдығын анықтап бере алады. Жүйені [[АҚШ]] Қорғаныс министрлігі жасаған.<ref>[http://www.america.gov/st/washfile-english/2006/February/20060203125928lcnirellep0.5061609.html United States Updates Global Positioning System Technology]</ref> Системаны қолданудың негізгі принціпі - мекенжайды, уақытты өлшеу бағыты мен синхронды қабылдаулар арқылы спутниктік навигациялық антендерантенналар арқылы табу. Үш өлшемдік координаталарын анықтау үшін GPS- қабылдағышқа төрт теңдік қажет: "арақашықтық күннің жарық шығаруына тең, сигнал қабылдағыштың әр түрлі моменттілігі және оның спутниктен синхронды сәулелену моменті". <math>|x - a_{j}| = c(t_{j} - \tau)</math>. Бұл жерде <math>a_{j}</math> - мекен орны <math>{j}</math> - спутниктің, <math>{j}</math> - уақыт қабылдауыш спутниктен <math>t_{j}</math>- сигналды қабылдау уақыты, <math>\tau</math> - уақыт қабылдағыш спутниктегі белгісіз уақыттағы синхронды сәулелену, <math>c</math> - күн сәулесінің жылдамдығы, <math>x</math> - белгісіз үш кеңістіктегі тұтынушы.
 
==Тарихы==
Спутникті навигацияны құрастыру жайында идея 1950-ші жылдары пайда болды. Ол кезде КСРО ең алғаш [[Жердің жасанды серігін]] ұшырды, американдық ғалымдар және Ричардом Кершнердің бастауымен сигналды байқады, сигнал кеңестік спутниктен байқалды, [[Доллер эфектісінің]] көмегімен сигналдың қабылдану спутник жақындаған сайын артатындығы, ал алыстаған сайын азаятындығы байқалды. Ашылымның мағыздылығы, егер де [[Жердегі]] өзінің координаттарын нақты білсе, онда спутниктің арақашықтығы мен жылдамдығы анықтау мүмкіндігі арта түседі, және де керісінше спутниктің нақты орнын біліп, өзіміздің нақты кооридинаттарымыз бен жылдамдығымызды біле аламыз.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/GPS» бетінен алынған