Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Багдат Б (талқылауы) істеген нөмір 2362970 нұсқасын жоққа шығарды |
||
1-жол:
{{КСРО республикалары
|name = Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы<br />{{lang-ru|Казахская Советская Социалистическая Республика}}
|flag = [[Сурет:Flag of Kazakh SSR.svg|150px]]
|arms = [[Сурет:Emblem_of_Kazakh_SSR.svg|100px]]
|республика туына сілтеме =
|республика елтаңбасына сілтеме =
|motto = Барлық елдердің пролетарлары, бірігіңдер!
|map = [[Сурет:Soviet Union - Kazakhstan.svg|280px]]
|capital = [[Алматы]]
|established = [[5 желтоқсан]] [[1936 жыл|1936]]
|from = [[5 желтоқсан]] [[1936 жыл|1936]]
|to = [[16 желтоқсан]] [[1991 жыл|1991]]
|area = 2 717,3 мың км²<br />КСРО бойынша 2-ші
|population = 16 711 мың адам<br />КСРО бойынша 4-ші
|density = 6,1 адам/км²<br />КСРО бойынша 15-ші
|anthem = [[Қазақ КСР әнұраны]]
}}
{{Қазақстан тарихы}}
'''Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы''' — бұрынғы [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] құрамында болған одақтас республикалардың бірі; ол [[1920 жыл|1920 ж.]] [[26 тамыз]]да құрылды және алғашқы кезде [[Қырғыз Автономиялы Социалистік Кеңес Республикасы (1920—1925)|Қырғыз АКСР]]-і деп аталып, [[Ресей Кеңестік Федерациялық Социалистік Республикасы|РКФСР]] құрамына кірді, [[1936 жыл|1936 ж.]] [[5 желтоқсан]]да одақтас республикаға айналды. КСРО-ның Азиялық бөлігінің оңтүстік-батысында орналасты, солтүстігінде РКФСР-мен, оңтүстігінде Түрікмен КСР-мен, [[Өзбек Кеңестік Социалистік Республикасы|Өзбек КСР]]-мен және [[Қырғыз Кеңестік Социалистік Республикасы|Қырғыз КСР]]-мен, шығысында [[Қытай Халық Республикасы|Қытай]]мен шектесті, батысында [[Каспий теңізі]]. Қазақ КСР-ы — жер көлемі жағынан РКФСР-ден кейінгі екінші, халқының саны жағынан РКФСР мен [[Украина]]дан кейінгі үшінші одақтас республика болды. Жері 2724,9 мың км². Астанасы — [[Алматы|Алматы қаласы]]. Әкімшілік жағынан 19 облысқа, 210 ауданға бөлінді, 82 қаласы болды.
Line 5 ⟶ 23:
=== Ел басшылары ===
Коммунистік партияның қырғыз өлкелік комитетінің хатшылары:
{|class="wikitable"
|30 Сәу. 1919 — Там. 1920 || [[Станислав Станиславович Пестковский]] || (1882 — 1937)
|-
|Там. 1920 — Қаңт. 1921 || [[Иван Алексеевич Акулов]] || (1888 — 1937)
|-
|Қаңт. 1921 — Шіл. 1921 || [[Мұхаммед-Хафий Мырзағалиев]] || (1887 — 1941)
|-
|Шіл. 1921 — 1921 || [[Мария Михайловна Костеловская]] || (1878 — 1964)
|-
|1921 — Қырк. 1924 || [[Георгий Алексеевич Коростельев]] || (1885 — 1932)
|-
|1924 — 19 Ақп. 1925 || [[Виктор Иванович Нанеишвили]] || (1878 — 1940)
|}
== Халқы ==
Қазақ КСР-ның жергілікті халқы — [[қазақтар]] ([[1970 жыл]]ғы [[Халық санағы|санақ]] бойынша, 4234 мың) болған. Республикада басқа халықтар да тұрған: [[орыстар]] (5522 мың), [[украиндар]] (933 мың, олар негізінен солтүстік облыстардағы игерілген тың және тыңайған жерлерде, сондай-ақ қалаларда тұрған), [[татарлар]] (288 мың), [[өзбектер]] (216 мың), [[белорустар]] (198 мың), [[ұйғырлар]] (121 мың, [[Іле өзені]] жоғарғы ағысының бойын мекендеген), [[корейлер]] (82 мың, көбінесе [[Алматы облысы]] және [[Қызылорда облысы|Қызылорда облыс]]тарында), [[дүнгендер]] (17 мың) т. б. халықтар. [[1913 жыл]]ғымен салыстырғанда, Қазақ КСР халқы [[1974 жыл]]ға дейін 2,5 есе өскен.
Line 13 ⟶ 46:
1972 ж. республиканың тұрғындарында 4971 мың адам (1940 жылдан 5,4 есе көп), оның ішінде өнеркәсіпте 1095 мың, [[құрылыс]]та 568 мың, [[ауыл шаруашылығы]]нда 1002 мың, транспорт пен байланыста 588 мың адам жұмыс істеді. Шаруашылықтың барлық саласындағы жұмысшылар мен қызметкерлердің 48%-і әйелдер болды. Кеңес өкіметі тұсында, социал қоғам құрылысының барысында, қала мен ауыл халқының ара қатынасы өзгерді. Қазақ КСР -да жаңадан 200-ден астам қала және қ. т. поселке пайда болды. [[Қазан революциясы]]на дейін 50 мыңнан артық халқы бар бірде-бір қала болмаған еді, 1974 ж. мұндай қалалардың саны 27-ге жетті, 100 мыңнан артық халқы бар 16 қала болды, оның ішінде 2 қаланың халқы 500 мыңнан асты (Алматы 813 мың. Қарағанды 559 мың). Орталық Қазақ КСР -да Қарағанды, [[Теміртау]] (192 мың), [[Балқаш]] (80 мың), [[Жезқазған]] (74 мың), Маңғыстауда — Шевненко (89 мың), Солтүстік Қазақ КСР-да —[[Рудный]] (105 мың), [[Ермак]], [[Арқалық]], [[Екібастұз]], Оңтүстік Қазақ КСР-да — Қаратау, [[Кентау]], Текелі секілді ірі индустрия орталықтары құрылды. Ескі қалалардың халқы да өсті: Алматыда 1926 ж. 45,4 мың халық тұрса, 1974 ж, 813 мың болған, [[Шымкент]]те 284 мың, [[Семей]]де 265 мың, [[Өскемен]]де 252 мың, [[Павлодар]]да 228 мың, [[Жамбыл]]ды 228 мың, [[Ақтөбе]]де 170 мың.
[[Санат:Қазақ КСР]]
| |||