Құлан (Жамбыл облысы): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

|статусы = ауылАуыл

|ту ені =

|lat_deg = 42|lat_min = 54|lat_sec = 3537

|lon_deg = 72|lon_min = 42|lon_sec = 2221

|бұрынғы атаулары = ''Луговое''

|тұрғыны = 13,43 мың

|санақ жылы = 2009

'''Құлан''' – [[Жамбыл облысы]], [[Тұрар Рысқұлов ауданы]]ның орталығы. Облыс орталығы – [[Тараз қаласы]]нан шығысқа қарай 120 км жерде, Қырғыз Алатаудың бойында орласқан.<ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, VI-том</ref>

Қаланы археологикалық тұрғыдан зерттеу ісі [[19 ғасыр]]дың соңында [[Василий Владимирович Бартольд |В.В. Бартольд]]тың жетекшілік етуімен басталды. Алғашқы археологикалық қазба жұмыстарын [[1936|1936 жылыжыл]]ы [[КСРО Ғылым Академиясы]]ныңАкадемиясының Қазақ бөлімшесі мен [[Жетісу]] археологиялық экспедиция (жетекшісі [[ Александр Натанович Бернштам|А.Н. Бернштам]]) жүргізді. Қазба жұмыстарының нәтижесінде алғашқы отырықшы қоныстардың Луговой төңірегінде 1-ғасырларда пайда болғаны анықталды. [[1963 –жыл|1963]]-[[1965 жыл|65]] жылдары Жетісу археологиялық экспедиция (жетекшісі [[Ақышев Кемел|К.Ақышев]]) қаланың айналасындағы төбешікке қазба жұмыстарын жүргізді. [[1987|1987 жылыжыл]]ы Қазақстан Ғылым Академиясы тарихи және мәдени ескерткіштер жөніндегі археологиялық экспедиция (жетекшісі [[Карл Молдахметұлы Байпақов |К.Байпақов]]) Луговой “А”, “В”, “Г” қамалдарына қазба жұмыстарын жалғастырды. 7 ғасырдың 1-жартысына жататын жазба деректерде Құлан қаласы туралы айтылады. Қытайдың Сюан – -Цзян жол бағдарламасында және Таң әулетінің тарихында қала [[Цзюи – -Лан]] деп аталған. Ол туралы 8 – -10 ғасырларда [[Ұлы Жібек жолы]] бойында орналасқан қалаларды сипаттаған араб авторлары да жазып кеткен. Араб географы [[әл-Мақдиси]]: “Құлан – бекініс қала, онда мешіт бар” деп жазған. Географиялық сөздіктің авторы Якут өзінің 13 ғасырдың 20-жылдарында құрастырған еңбегінде қаланың түрік елінің Мәуераннахр жанындағы шекарасында орналасқанын айтады. Құланда көптеген тарихи оқиғалар өтті. Мысалы, 740 жылы түргеш бегі Құрсұл Батыс-Түрік қағандығының ең соңғы басқағы [[Ашина суйцзы|Ашина Суйцзы]]ды осы қалада өлтірген. [[840|840 жылыжыл]]ы араб әскерлері Құланға дейін жеткен. [[Тараз]]данТараздан және [[МеркеМеркі]]ден Құланға дейінгі ара қашықтық көрсетілген жол бағдарламалары жазылған. Қаланың топографиясынан [[шахристан]], ішкі қамал және шығыс жағынан бекініссіз рабат іздері байқалады. Ішкі қамал биіктігі 7 – 8 метрге жуық, төртбұрышты, 40х40 метр алаңы бар төбе. Шахристан төртбұрышты төбе пішіндес, ұзындығы 320 метр, биіктігі 4 – 5 метрге жуық қабырғамен, сыртынан тереңдігі 1 м, ені 15 метр ормен қоршалған. Археологиялық қазбалардың нәтижесінде орта ғасырлардың бас шеніндегі [[Орта Азия]] мен [[Қазақстан]]дық сарайларға тән “айдарлы” жоспармен салынған ғимараттардан алынған ыдыстар – құман, қазан, құмыра, қақпақ, саптаяқ, шырағдан, т.б. табылды. Құлан орта ғасырларда [[Ұлы Жібек жолы]]ндағыжолындағы ірі мәдени-сауда орталығы болған.

[[Санат:ЖамбылТұрар облысыРысқұлов ауданы елді мекендері]]