Абай ауданы (Абай облысы): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш →‎Географиясы: clean up, replaced: темп-расы → температурасы using AWB
26-жол:
'''Абай ауданы''' - [[Шығыс Қазақстан облысы]]ның оңт.-батысындағы әкімш. бөлініс. [[Семей облысы]]ның батыс бөлігінде 1928 ж. 3 қыркүйекте құрылған. Жер көл. 34,5 мың км<sup>2</sup>. Орталық Қарауыл ауылы. [[Аудан]] [[ақын]] өмірі, шығармашылығымен тығыз байланысты. Абай, М. [[Әуезов]] [[тарихи-өлкетану музей]]лері бар. Абайдың аналары - [[Зере]], Ұлжан, жұбайлары - Ділдә мен Әйгерімге, балаларына [[ескерткіш]]-мазарлар орнатылған. «[[Еңлік-Кебек]]» кесенесі де осында. [[Абай]] шәкірттері Көкбай, [[Шәкәрім]] Абай ауданында [[өмір]] сүрген. Қарт [[ақын]] Ш. Әбенов те осы ауданында тұрған.<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «[[Атамұра]]» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref><br />
==Географиясы==
Абай ауданы 1993 жылдан [[ҚР]] Президентінің Жарлығымен [[Абыралы ауданы]] болып, ол 1997 ж. таратылды да, бұрынғы атауымен қайта аталды. Жер аумағы 20,0 мың км². Тұрғыны 16,1 мың адам, орташа тығыздығы 1 км<sup>2</sup>-ге 1,2 адамнан келеді (2006). Аудан орталығы – Қарауыл ауылы. Абай ауданының жері ойлы-қырлы болып келеді. Оңтүстік-батысын [[Ханшыңғыс]] (1152 м) және [[Шыңғыстау]] (1077 м), шығысын [[Дегелең]], [[Ордатас]], батысын [[Дос]], [[Мыржық]] таулары алып жатыр. Кен байлықтарынан [[мәрмәр]], [[гранит]], [[қиыршықтас]], [[құм]], т.б. өндіріледі. Климаты континенттік, қысы суық, жазы ыстық, құрғақ. Орташа ауа темп-расытемпературасы қаңтарда – 15,5°С, шілдеде 20,5°С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлш. 250 – 350 мм. Аудан аумағынан [[Шаған (өзен, Шығыс Қазақстан облысы)|Шаған]], [[Ащысу]], [[Бөкенші]] өзендері ағып өтеді. Жазда құрғап қалатын ұсақ өзендер мен жылғалар, ащы және [[сор]] көлдер көп. Жері қоңыр және сортаң топырақты келеді. Өсімдіктерден далалық өңірде селеу, бетеге, жусан, ши, таулы өңірлерде терек, қайың, өзен бойларында тал, [[қарақат]], мойыл өседі. Жануарлардан арқар, елік, қасқыр, түлкі, ор қоян, [[қарсақ]], [[борсық]], күзен, [[тиін]], сарышұнақ; құстардан дуадақ, құр, бұлдырық, бөдене, тырна, қаз, [[үйрек]], [[бүркіт]], т.б. мекендейді. А. ш-на пайдаланатын Жер аумағы 3271,2 мың га (2006), оның ішінде егістік жері 66,6 мың га, шабындық 61,4 мың га, жайылым 3141,1 мың га (2001). Тұрғындары облыс орт. – Өскемен қаласымен және көрші аудандармен автомобиль жолдары арқылы қатынайды. Ауданда [[Абай Құнанбаев]] пен [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|М.О. Әуезов]]тің мұражайлары, [[Жидебай]] қорығы, Сарыкөл, [[Қоңыр әулие]] үңгірлері, [[Еңлік – Кебек]] зираты, т.б.тарихи орындар мен туристік маңызы бар көрікті жерлер бар.
 
==Дереккөздер==