Жер құрылымы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
ш clean up, replaced: km → км using AWB |
||
1-жол:
[[Сурет:Globespin.gif|thumb|right|200px
'''Жер қабатының құрылымы''' — диаметрі 6357-6378 км-ге тең [[эллипс]]тік (дөңгелекке жуық) шаршы нысандас [[Күн жүйесі]]ндегі [[Күн (жұлдыз)|Күннен]] әрі қарай санағанда үшінші [[ғаламшар]].
Жер негізгі 3 [[геосфера]]дан тұрады:
9-жол:
Жердің физикалық қасиеттері мен температурасы тереңдеген сайын өзгереді.
Жердің ішкі өзегін ''[[ядро]]'' деп атайды. Жердің ядросын радиусы 3486 км-дей құрайды. Ол ''сыртқы'' және ''ішкі ядроға'' (субядроға) бөлінеді. Бұл екеуінің арасында сыртқы ядро құрамына кіретін аралық белдем бар. Ядро шекарасында бойлық сейсмикалық толқындардың таралу жылдамдығы 13,6 км/с-тан 8,1 км/с-қа дейін кемиді, субядро шегіне тау 11,2 км/с-қа дейін артады. Субядродағы сейсмикалық толқындардың таралу жылдамдығы тұрақты.
Жердің келесі қабаты — ''[[мантия]]'' ''({{lang-el|mantion}}—жамылғы)''. Мантия жоғарғы ''(900 км-ге дейін)'' және төменгі ''(900—2900 км)'' мантияға бөлінеді. Мантия жер көлемінің 83%-ын, жалпы салмағының 67%-ын құрайды. Жоғарғы мантияның 250—300 км тереңдігінде қаттылығы мен беріктігі төмендеу, тұтқыр қабат орналасқан, оны ''[[астеносфера]]'' деп атайды.
Жердің ең беткі жұқа қатты қабығы — ''[[жер қыртысы]]''. Жер қыртысы деп - литосфераның жоғарғы қабаты, жер бетіндегі барлық сулар - гидросфера, жерден 20 шақырым биіктікке дейінгі атмосфераның төменгі қабатын және бүкіл тірі ағзалардың өмір сүру аймағын айтамыз. Географиялық қабықтың пайда болуынан ірі табиғи кешендері материктер мен мұхиттар пайда болды.
Дүние жүзінде 6 материк немесе құрлық бар. Олар: Еуразия, Африка, Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка, Аустралия, Антрактида. Мұхиттардың саны 4: Тынық, Атлант, Үнді, Солтүстік мұзды мұхиттары.
{| class="wikitable" style="margin: 4px; margin-right: 0px; width: 100%;"
20-жол:
|-
!rowspan="8" style="font-size: smaller; text-align: center; padding: 0px;"|[[Сурет:Jordens inre-numbers.svg|200px|center]]<br />1. Жердің ішкі ядросы 2. Сыртқы ядросы<br /> 3. Мантия 4. Сыртқы мантиясы<br />5. Жер қыртысы 6. Литосфера
!Тереңдігі<ref>Robertson Eugene C., 2001-07-26 [http://pubs.usgs.gov/gip/interior/] The Interior of the Earth|utgivare,24 mars 2007</ref> (
!style="vertical-align: bottom;"|Қабаттар<br />(геосфералар)<br />
!Тығыздығы (г/cм<sup>3</sup>)
60-жол:
===Жер қабығының құрамы===
Жер қабығы тау жыныстарынан құралады да,олар минералдардан түзіледі.
[[Минералдар]] деп жер қабығының физика химиялық табиғи процестерден пайда болған өзінің химиялық құрамы мен физикалық қасиеттері тұрақты қосындыларды айтады.
Тау жыныстары бір немесе бірнеше минералдардан құралып,жер қабығында өзіне тән геологиялық денелер түзеді.
| |||