Үстірт қорығы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Тег: Mobile edit Mobile web edit |
Тег: Mobile edit Mobile web edit |
||
47-жол:
==Жануарлар және өсімдіктер әлемі==
Жер бедері мен топырағының әртүрлі болуына байланысты, қорықтың өсімдіктер дүниесі де сан алуан болып келеді. Қазіргі уақытта қорық аумағында өсімдіктің 336 түрі, [[сүтқоректілер]]дің 29 түрі, [[бауырымен жорғалаушылар]]дың 15 түрі, [[құстар]]дың 166 түрі, [[қос мекенділер]]дің 1 түрі кездеседі.Соның ішінде Қызыл Кітапқа енгендер: өсімдіктерден – [[бор рияңы]], [[кәдімгі жұмсақ жеміс]], [[хиуа сораңы]], [[майда қатыран]], [[берік сүттіген]]; құстардан – [[бүркіт]], [[жұртшы]], [[ителгі]], [[үкі]], [[жорға дуадақ]], [[лашын]], [[қарабауыр бұлдырық]], [[дала қыраны]], [[қарабай]], [[жылан жегіш қыран]], [[қарақұс]], [[қоқиқаз]], [[сұр тырна]], [[сақалтай]], [[қылаң қарабас шағала]], [[қылқұйрық бұлдырық]], [[жалбағай]], [[кішкене аққұтан]] ; бауырымен жорғалаушылардан – [[төрт жолақты қарашұбар жылан]]; сүтқоректілерден – [[арқар]], [[қарақұйрық]], [[қарақұлақ]], [[сабаншы]], [[итаю]], [[шұбар күзен]], [[шағыл мысығы]], [[ақбауыр жарқанат]].
==Тарихи-табиғи ескерткіштер==
Қорық аумағында табиғи – тарихи ескерткіштер көп кездеседі. Географиялық орналасуына, геологиялық құрылымына қарай ерекше жаратылған Қарамая тауы мен Көкесем шатқалдары – басқа еш жерде қайталанбайтын құбылыстар.
*'''[[Қарамая]]''' – түсіне және орналасу пішініне қарай аталған, шығыстан батысқа қарай созылып жатқан тау жоталарының атауы. Зерттеушілердің пікірінше ежелгі мұхит түбіндегі вулкандық жарылыстардың әсерінен түзілген. Тау жыныстары мен топырақ жамылғысының айналасынан өзгешелігі – бұл пікірді растай түседі.
*Алуан түсті '''[[Көкесем шатқалдары]]''' – қорық аумағындағы тұщы су көздері бар, табиғаты әсем, ерекше түзілімді мекен атауы. Үстірт жонының батысқа еңкіштей құлаған, қатты тілімденген шатқал сайлары – тау табиғатын ажарландырып тұр. Шың етегінде Көкесем тұщы су бұлағы және шың басында Көкесем құдығы бар.Суының дәмділігіне байланысты «Ойда талақ, қырда Көкесем» деп айтылатын аңыз ауыз екі тілде ұмытылмай келеді.
''Тарихи ескерткіштерден'' – Балуанияз, Көкесем қорымы және әлі зерттелмеген Табан - Ата деп аталып жүрген ескі қорым тіркелген.
*'''[[Балуанияз]]''' - [[19 ғасыр|ХIХ ғасыр]] [[Маңғыстау]] [[адай]]лары мен [[түрікмендер|түрікмен]] тайпалары, [[Хиуа]]лықтардың арасындағы соғыстарда ерекше көзге түскен, Балықшы руының батыр атағын алған тұлға. Ескі атаулары Қалмақ үйген, Қараоба (Қалмақ үйген Қараоба болуы да мүмкін) деп аталатын төбенің басына жерленген. Қазір бұл төбе батыр атымен аталады.
*'''[[Көкесем қорымы]]''' - Көкесем құдығынан шығысқа қарай 1 км. жердегі төбе басында орналасқан. [[10 ғасыр|Х ғасыр]] ескерткіштерінен басталатын 200 – ге тарта нысандар тіркелген. Мемлекеттік қорғауға алынған, зерттеуді қажет етеді.
==Сілтемелер==
| |||