|
'''Жын''' — (арабтық рухани, [[қазақ тілі]]нде жын-пері, сайтан деп те айтылады) – [[мифология]]лық бейне.
Табиғат жын заңынан тыс көзге көрінбейтін қүнияқұпия жаратылысқа, жаман рухқа байланысты түсінік адамзат қоғамында өте ерте замандарда қалыптасқан. [[Ассирия]]лықтар, [[вавилон]]дықтар, мысырлықтар Жынғажынға сеніп, одан сақтанған. Ежелгі үнділер, қытайлар, гректер, парсылар сияқты көне түріктердің де "жаман рухтарға" сенгені мәлім. Дәстүрлі қазақ қоғамында қалыптасқан күл-қоқыс баспау, иесіз жұртқа түнемеу тәрізді, тағы басқа. ырымдар ол орындарды "жындар жайлаған" деген сенімге байланысты туындаған. Есінен адасқан адамды "жын соқты", "[[сайтан]] шалды", "[[албасты]] басты" (Жынның бір түрі) деп есептеп, [[бақсы]] ойнатынойнатыпн, дұға оқытқан, ұшықтап емдеткен. [[Ақыл]]- есі дұрыс емес адамды "[[жынды]]" деп атаған.
Жын кейде адамдардың көзіне әр түрлі құбылыс (ешкі, ит, қыз, тағы басқа) кейпінде көрінеді дегідепі санаған. Рухы биік адамдарға Жынныңжынның шамасы келмейді делініп, әлсіз [[адам]]дар үшін өте қауіпті болып есептелген. Соған байланысты Жыннанжыннан қорғану әдіс-тәсілдері мен ғұрыптар жиынтығы қалыптасқан. Бұл, әсіресе, қазақ ауыз әдебиетіндегі "қамшы" мен "қамшыгер" бейнесіне байланысты оқиғаларда көбірек көрініс тапқан. Сондай-ақ, қазақ ертегілері мен аңыздарында Жындарғажындарға қатысты көптеген сюжеттер кездеседі. [[Қазақ]] [[мифология]]сы бойынша, Жындардыңжындардың көптеген ерекшеліктері бар. Мысалы, алыс жерге бір сәтте барып келе алады. Адам баласы оларды көрмесе де олар адамдарды көріп, қарап отыра алды. [[
Адам]] үшін тылсым құпия саналатын кейбір жайттарды біледі. ҰзакҰзақ өмір сүргендіктен тәжірибелері мол. Алайда Жындаржындар да ғайыпты біле алмайды. Жын түтінсіз оттан жаралғандықтан әр түрлі бейнеге ауысуға бейім. Әйтсе де ақыл-ой тұрғысынан адамнан кейін тұрады. Жындар ерікті және саналы тіршілік иесі, үйленінүйленіп ұрпақ жаяды. Адам жаратылмай тұрып, жер бетінің билеушілері солар болған. Жындар туралы [[Құран КәрімдеКәрім]]де Алла тағаланың Жындардыжындарды және адамзат баласын тек өзіне құлшылық ету үшін жаратқандығы айтылады. Сол үшін Жындарғажындарға пайғамбарлар жіберілген. [[Сүлеймен пайғамбар]] Жындардыжындарды бағындырып, олардың қабілетін пайдаланып, жұмысқа жекті, түрлі құрылыстар салғызды. [[Мұхаммед пайғамбар]] пайғамбар Жындардыңжындардың да пайғамбары. Жындардың бір тобы [[Мұхаммед]] пайғамбарды тындап, оған иманетті. [[Мұсылман]] және кепіркәпір болып екіге бөлінетін Жындардыңжындардың гүл, ифрит сияқты бірнеше түрі бар. Ібілісте[[Ібіліс]]те Жындардыңжындардың қатарына жатады. Сондай-ақ, Жындардыңжындардың арасында олардың көптеген көмекшілері бар.
Құран КөрімдеКәрімде "жын-шайтандар" деп аталатын (әл-Әнғам сүресі, 112 аят) Жындаржындар адамдарды қорқытады, бойына үрей туғызып, көңіліне күдік ұялатады. Адамдарды адастырып, аздырып, иманның жолынан тайдыруға әрекет жасайды. Тың тыңдап, аспан әлемінен "сыр" ұрлап, естіғенестіген сөздерін жалғанмен араластырып, сиқыршылардың, балшы-баксылардыңбақсылардың және көріпкел тәуіптердің құлағына сыбырлайды. Мұндай Жындаржындар Құран оқылған жерден аулақ жүреді.<ref>Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref><ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>
==Дереккөздер==
|
