Алтын: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Removing Link GA template (handled by wikidata) |
|||
4-жол:
[[Сурет:Or Venezuela.jpg|thumb|250px|Сом алтын]]
'''Алтын''' ({{lang-la|Aurum}}), ''Au'' – [[Химиялық элементтер|элементтердің периодты жүйесінің]] I-тобындағы химиялық элемент, асыл [[металдар]]дың бірі. Реттік нөмірі 79, [[атом]] массасы 196, 967, [[балқу]] температурасы 1063ْ С, [[қайнау]] температурасы 2947
== Алтынның биологиялық маңызы ==
Күмістің бактерицидтік қасиетін арттырады. Ағзадағы иммундық процесті қалыпты етеді. Көне Грекия мен Римде алтынды (пластинкаларын) ауызға салып, тамақ ауруларын емдеген екен. Сондай-ақ қазіргі медицинада да алтын қоспалары кеңінен қолданылады.
13-жол:
Мамандар бұл шешімге келе отырып, алтын бұйымдардан мүлдем бас тарту керектігін алға тартпайды. Алайда, олар қызу қанды адамдарға ұйықтар алдында алтын бұйымдарын шешіп жатуға кеңес береді. Себебі, адам ұйықтап жатқанда оның ағзасы әлсіз болады.
== Қасиеттері ==
Таза алтын сары түсті, соғылғыш және созылғыш [[Металдар|металл]], [[химия]]лық инертті элемент. Сыртқы ортаның химиялық әсеріне аса төзімді. [[Оттек]], [[сутек]], [[азот]], және [[көміртек]]пен тікелей қосылмайды. Алтынға сілтілер және жеке [[қышқылдар]] әсер етпейді. “Патша сұйығында” (1 көлем HNO<sub>3</sub>, 3 көлем HCl) және кейбір күшті қышқылдар қоспасында ериді. Қосылыстарында алтын бір және үш валентті болып келеді. Табиғатта саф алтын түрінде, [[тау жыныстары]]нда (5*10<sup>−7</sup>%), теңіз және [[мұхит]] суында (0.01-0.05 мг/т) кездеседі. Кентастардын алтынды ұсақтау, байыту және цианды натрий ерітіндісімен өңдеу арқылы алады. Алтынмен басқа металдардың бетін жалатады, әшекей бұйымдар жасайды. Тауар өндіруде, сауда-саттықта басқа заттардың бәрінің нарқы алтынмен бағаланады.<ref name="h1">Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: [[Химия]]. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева, Н.Далабаева. — [[Алматы]]: "Мектеп" баспасы, [[2007]]. — 336 бет. ISBN 9965-36-416-8</ref>
Алтын табиғатта сап түрде кездесетін металл. Алтынның, ұсақ түйірлері [[кварц]] ішінде, немесе кварц құмы арасында шашыраңкы күйде болады. Алтынның табиғаттағы қосылысы алтын теллуриді (калаверит) AuTe<sub>2</sub> құрамында және мыстың, қорғасынның сульфид кендерінде болады.
| |||