Диатомды балдырлар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

{{Қорық аймақ | name =ДИАТОМДЫ БАЛДЫРЛАР | image =Сурак.jpg|200px | caption =| location = [[Қазақстан]]| area = | established =| governing_body = | world_heritage_site =| website =}}‎ '''Диатомды балдырлар ''' (Dіatomeae) – бір [[клетка]]лы организмдердің айрықша тобы. Олардың клеткалары кремнеземнен тұратын тас қабықпен (панцирь) қапталған, сондықтан оларды кремнийлі балдырлар (Вacіllarіophyta) деп те атайды. Д. б. табиғатта өте кең таралған: ащы, тұщы суларда, су қоймаларында, ылғал топырақта, мүкте, су өсімдіктерінде көп кездеседі. 12 мыңдай түрі (ішінде қазбадан табылғандары да бар) белгілі. Олар 2 класқа (Рennatophyceae, Сentrophyceae), 9 қатарға, 300-ге тарта туысқа біріктіріледі. Қазақстанда 700-ге жуық түрі бар. Д. б. өте майда (4 – 2000 мкм) келеді, жеке немесе шоғыр (жұлдыз, тізбек, таспа, жіпше, [[бұта]] тәрізді) құрып тіршілік етеді. Д. б-дың хлоропластылары а және с хлорофиллдерінен және қоңыр түс беретін фукоксантин затынан тұрады. Клетканың тас қабығы қақпағы (эпитека) бар қорапқа (гипотека) ұқсайды, шамамен тең екі бөліктен құралады. Қабықтағы саңылаулар арқылы сыртқы ортамен зат алмасу жүреді. Д. б. негізінен екіге бөліну арқылы көбейеді, яғни аналық клеткадан әр бөліктің біріне эпитека, екіншісіне гипотека өтеді де, қалған жетіспейтін бөліктер жаңадан пайда болады. Сондай-ақ жыныстық (изогамия, гетерогамия, оогамия) жолмен де көбейеді. Д. б. су түбіндегі шөгінді сапропелийлердің негізін құрайды. Шөгінді тау жынысы диатомит, негізінен, осы балдырлардың қабықшаларынан тұрады. Д. б. юра кезеңінен белгілі. Бұлар жалтырауық [[балдыр]]лар мен сары жасыл балдырлардан шыққан деп есептеледі. Кейбір ғалымдар Д. б-ды қарапайымдыларға да жатқызады. Д. б. жеңіл, денесі кеуекті болғандықтан адсорбтану қасиеті өте жоғары, тамақ өнеркәсібінде, [[химия]], [[медицина]], [[құрылыс]]та кеңінен қолданылады. Д. б-мен су жануарлары қоректенеді. [[Санат:Д]] [[Санат:Қазақстан табиғаты]]