Барбара Мак-Клинток: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
79-жол:
|allpages = 422
|isbn = 0-879-69422-X
}}</ref>, олардың арасында [[кроссинговер]]дің генетикалық ақпаратақпаратының нәтижесінде болатын [[мейоз]] кезіндегі [[рекомбинация (биология)|рекомбинация]] («хиазма» және хромосомалар бөліктерін алмасу) <ref>
{{cite web
| author = Clancy S.
91-жол:
| archivedate = 2011-08-20
}}
</ref>. Хромосомалық бөліктердің физикалық қасиеттерін сипаттай отырып, жүгерінің алғашқы [[БайланысқанГенетикалық мұрагерліккарта жасау|генетикалық картасыкартасын]] болды жасап<ref>{{кітап
|авторы = Kass L. B., Bonneuil C.
|тақырыбы = Mapping and seeing: Barbara McClintock and the linking of genetics and cytology in maize genetics, 1928-1935
98-жол:
|жыл = 2004
|pages = 91-118
}}</ref>, [[Теломера|теломер]]дің және [[Центромера|центромер]]дің рөлін көрсетті (генетикалық ақпаратты сақтаусақтауға тартылған хромосомалық аймақтар)<ref name=tel_centr>
{{cite web
| author = O'Connor C.
110-жол:
| archivedate = 2011-08-20
}}
</ref>, [[Оңтүстік Америка | Оңтүстік АмерикаОңтүстікамерикалық]] жүгері түрлерінің цитогенетикасы мен [[Этноботаника|этноботаникасы]] бойынша жүргізілген ауқымды зерттеулері<ref>
{{cite web
| url = http://profiles.nlm.nih.gov/LL/Views/Exhibit/narrative/origins.html
121-жол:
| archivedate = 2002-06-04
}}
</ref>, жүгері жағдайында генетикалық ақпараттың ығыстырылуын және ұрпақтантұқымға ұрпаққа берілетінберілуін өрнектеп түсіндіретін теорияны әзірленген<ref name =maize_pnas>
{{мақала
| автор = McClintock B.
130-жол:
| номер = 36
| страницы = 344-355
}}</ref>. [[1951 жыл]]ғы Мак-Клинток [[транспозон]]дарды ашты<ref name =maize_pnas/>. Оның жұмыстары [[1960-шы жылдары|1960]]—[[1970-шы жылдары]] танымалдылыққа ие болды, бұл Мак-Клинток 1940-шы жылдары [[гендерінің экспрессиялы реттелуі|гендік реттелу]] механизмін ашқаннан кейін іске асты<ref name=maize2835>{{кітап
|авторы = Hall B. K., Hallgrímsson B., Strickberger M. W.
|тақырыбы = Strickberger's evolution: the integration of genes, organisms and populations
137-жол:
|allpages = 760
|isbn = 0-763-70066-5
}}</ref>. [[1983 жыл]]ы Мак-Клинток физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығымен «мобильді генетикалық элементтерді ашқаны үшін» деген тұжырыммен физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығымен марапатталды.
 
== Корнелл университетінде білім алуы және ғылыми-зерттеуі ==
 
МакКлинток 1919 жылы Корнелл ауыл шаруашылығы колледжіндеколледжіне оқиоқуға басталдытүсті.
Бірінші және екінші жыл оқып жүрген кезінде ол қарапайым студенттік өмірөмірде, сүре жүріп,[[джаз-банд]]те [[банджо]] тенортеноры болдыболған. МакКлинток біріншіБірінші курс президенті болып сайланды және сол кезде әйелдер клубына шақырылдышақырылады. Алайда, әйелдер клубы [[еврейлер| еврейлерді]] қабылдамайтынын естігеннен кейін, ол клубка мүше болудан бас тартқан. Колледжде ол оқиды [[өсімдіктану|ботаниканы]] оқып, 1923 жылы [[бакалавр]] дәрежесін алды. Оның генетикаға қызығушылығы 1921 жылы бірінші курста ол пән бойынша бірінші курсты 1921 жылылекцияларды тыңдаған кезде пайда болды. Бұл пәнді өсімдіктер селекционері және генетик [[Клод Бертон Хатчинсон|К. Б. Хатчинсон]] оқытатын және оқылатын курс [[Гарвард университеті|Гарвард университетітіндегіге]] ұқсас болдыеді.<ref>
{{мақала
| автор = Kass L. B., Provine W. B.
168-жол:
}}</ref>
 
Хатчинсон МакКлинтоктың оқуға деген ынтасы таңдандырды және 1922 жылы жоғары оқу орнынан кейінгі генетика курсына шақыра отырып телефон шалдышалған. Кейінірек, МакКлинток ол генетика бойынша оқуын жалғастырған себебі Хатчинсонның қоңырау шалуымен байланыстырадытүсіндірді:
 
''Әлбетте, бұл телефон қоңырау болашағымды алдын ала шешті. Осыдан кейін мен генетикада қалдым.<ref name=autob83>McClintock, Barbara. ''A short biographical note: Barbara McClintock'' (1983) [http://www.nobel.se/medicine/laureates/1983/mcclintock-autobio.html Nobel Foundation biography] [http://profiles.nlm.nih.gov/LL/B/B/H/C/_/llbbhc.pdf .pdf]</ref>''
{{oq||Obviously, this telephone call cast the die for my future. I remained with genetics thereafter.<ref name=autob83/>}}
 
Сол уақытта Корнелл университетінде әйелдер генетика мамандығы бойынша оқуын жалғастыруы мүмкін емес болғандықтан, оның магистерлік (1925) және докторлық (1927) дәрежесі ресми түрде ботаника бойынша ұсынылды.<ref>{{мақала
| автор = Kass L. B.
| тақырыбы = Records and recollections: A new look at Barbara McClintock, Nobel Prize-Winning geneticis
186-жол:
}}</ref>
[[Сурет:Corn and microscope.jpg|right|thumb|240px|Мак-Клинток Стереомикроскопы және Ұлттық табиғи тарих мұражайындағы көрмедегі жүгері соталары]]
МакКлинток жоғары оқу орнында аспирантурада диплом жазып жүргенде және ботаника оқытушы ретінде тәжірибе алып жүрген кезде, ол [[цитогенетикаЖүгері|цитогенетикажүгерінің]] [[Жүгеріцитогенетика|жүгеріцитогенетикасын]]ні зерттеу бойынша оқу топтарынтоптарының құрылуына ықпал етті. Бұл топта, кейін әлемге әйгілі болған генетиктер және цитологтар жиналды, соның ішінде [[Чарльз Бернхэм|Чарльз Бернхэм]], [[Маркус Роудс|Маркус Роудс]] (жүгерідегі [[Цитоплазмалық еркектік бедеулік|цитоплазмалық еркектік белсіздті]] ашқан және сол үшін генетика дамуына қосқан үлесі үшін Томас Хант Морган медалін алған), [[Джордж Уэлс Бидл|Джордж Бидл]] (генетикалық деңгейде метаболизмнің реттелуін ашқаны үшін 1958 жылы Нобель сыйлығын алды) және [[Харриет Крейтон|Харриет Крейтон]].<ref name=Creighton/><ref>{{мақала
| автор = Kass L. B.
| тақырыбы = Harriet Creighton: Proud botanist
198-жол:
| страницы = 118-125
}}</ref>
Өсімдік селекциясы кафедрасының меңгерушісі [[Роллинс Адамс Эмерсон|Роллинс Эмерсон]] ол цитологияцитолог болмаса да, ол топтың жұмысынжұмысына қолдау қолдадыбілдірді.<ref name="maize2835"/><ref>{{мақала
| автор = Kass L. B., Bonneuil C., Coe E.
| тақырыбы = Cornfests, cornfabs and cooperation: The origins and beginnings of the Maize Genetics Cooperation News Letter
210-жол:
| страницы = 1787-1797
}}</ref>
МакКлинтоктың ғылыми-зерттеулері жүгерінің жасушаларындағы хромосомалардың визуализациясывизуализациялау мен сипаттама әдістерін жетілдіруге бағытталды.
Ол [[кармин]]ді бояу әдісін әзірледі, бұл хромосома визуализациявизуализациясын жасауға мүмкіндік берді, сондай-ақ бірінші рет жүгері жасушаларыныңжасушаларындағы он хромосомаларыныңхромосоманың [[Морфология (биология)|морфологиясын]] сипаттаған.<ref name=maize2835/> Хромосомалардың құрылымын зерттеуі Мак-Клинтокке жеке хромосомалардың [[Генетикалық карта жасау|біріктірілген мұрагерліктұқымқуалаушылық]] тобындағы ерекшеліктерін бақылауға мүмкіндік берді. Маркус Роудс Мак-Клинтоктың жүгері жасушаларындағы хромосомалардың [[плоидтылық|триплоидты]] жиынтығынғы туралы мақаласы цитогенетиктердің қызығушылығын тудырды және сайып келгенде, 1929 жылдан 1935 жылға дейінгі кезеңде Корнелл университетінің ғалымдары ғылымдарыныңғалымдарының ғылымның осы саласында жасаған жеті ірі ашылуларына әкелді.
<ref>
{{cite web
231-жол:
 
1930 жылы, МакКлинток бірінші рет [[Гомологии (биология)|гомологиялық]] хромосомаларда [[мейоз]] кезінде (кроссинговер) өзара әрекеттесу кезінде қиылыспалы аймақтармен бөлісуді сипаттаған болатын.
1931 жылы, аспирант Харриет Крейтонмен бірлесіп МакКлинток, [[тұқым қуалаушылық (биология)|тұқым қуалаушылық]] бойынша белгілері мейотикалық [[кроссовер]] мен [[Рекомбинация (биология)|рекомбинация]] арасындағы байланысбайланысты көрсетті
<ref name=proofPNAS>{{мақала
| автор = Kass L. B., Coe E.
255-жол:
| страницы = 492-497
}}</ref>.
Бұл зерттеулер генетикалық эксперименттерге байланысты гендердің физикалық негізін көрсетті және мейоз кезінде рекомбинацияның орын алуы мүмкін екен деген гипотезаны растады. Сол жылы, МакКлинток бірінші рет тоғызыншы хромосомадағы үш геннің кезектілігін көрсететін жүгерінің [[генетикалық терминдердіңГенетикалық тізімін#Гкарталар|генетикалық картасын]] жарияланды.<ref>{{мақала
| автор = McClintock B.
| тақырыбы = The order of the genes C, Sh, and Wx in Zea Mays with reference to a cytologically known point in the chromosome
266-жол:
| номер = 17
| страницы = 485-491
}}</ref> Жүргізілген зерттеулер МакКлинтокге және Крейтонге кроссинговер құбылысының физикалық негізін зерттеуге мүмкіндік берді. 1938 және [[1941 жыл]]ы Мак-Клинток [[центромера|центромердіңцентромер]] және [[теломера|теломердің]]<ref name="tel_centr" /> құрылымы мен функциясын сипаттап, цитогенетикалық анализін жасады<ref>{{кітап
|авторы = Strauss Ph. R., Wilson S. H.
|бөлім =
283-жол:
|isbn = 0-936-92333-4
|тираж =
}}</ref> .
}}</ref> и [[теломера|теломер]]<ref name=tel_centr/>, описав их структуру и функцию.
 
Оның көрнекті ғылыми зерттеулері мен әріптестерінің қолдауы арқасында Мак-Клинток бірнеше [[постдок]]торлық [[грант]]тар алды от [[АҚШ Ұлттық зерттеу кеңесі|АҚШ Ұлттық зерттеу кеңесі]] ({{lang-en|United States National Research Council}}) жеңіп алды. Бұл қаражат оның Корнель университетінде, [[Миссури университеті (Колумбия)|Миссури университеті]]нде және [[Калифорния технологиялық институты]]нда генетика саласындағы зерттеулерді жалғастыра беруіне мүмкіндік берді.<ref>{{мақала
| автор = Kass L. B.
| тақырыбы = Records and recollections: A new look at Barbara McClintock, Nobel Prize-Winning geneticist
298-жол:
}}</ref>
 
1931 және 1932 жылы жазда МакКлинток Миссури университетінде генетик [[Льюис Джордж Стэдлер|Льюис Стэдлермен]] бірлесіп жұмыс істеді, оны [[мутаген]] ретінде [[рентгенРентген сәулеленусәулелері|Х-сәулелерді]] қолдану әдісімен таныстырды және (X-сәулелері бар сынама сәуле мутацияның жиілігін ұлғайтады). Жүгері мутациймутациясын өндіру бойынша жұмыс барысында ол [[Хромосомалық өзгерістер|сақина хромосомалары]]н тапты, ал радиацияның шығуынан хромосомалық үзілістердің жабысуынжабысуы радиацияныңтуындағанын шығуынан туындағантапты. Мак-Клинток хромосомалар ұштарында әдетте хромосоманың тұрақтылығын қамтамасыз ететін құрылымдық құрамалар болуы керек деген гипотезаны ұсынды. Ол митоз барысында сақина хромосомаларының аномалдық мінезі жүгері жапырақтарындағы [[Шұбар өсімдіктер|шұбарланудың]] себептері деп көрсетті<ref name="pmid17246891">{{cite journal |author=McClintock B |title=The Production of Homozygous Deficient Tissues with Mutant Characteristics by Means of the Aberrant Mitotic Behavior of Ring-Shaped Chromosomes |journal=Genetics |volume=23 |issue=4 |pages=315–76 |year=1938 |month=July |pmid=17246891 |pmc=1209016 |doi= |url=http://www.genetics.org/content/23/4/315.long}}</ref>. Сол жылдары, ол 6-шы хромосомада жүгерінің «[[Ядрошық ұйымдастырушылары|ядрошық ұйымдастырушыларының]]» болуын анықтады. Қазіргі заманғы түсініктер бойынша, бұл бөлім рибосомалық РНКРНҚ генінің қайталануы және [[ядрошық|ядрошықядрошықтың]] құрылуы беру үшін жауапты болып табылады, бұнда [[транскрипция (биология)|транскрипция]] және [[рРНҚ|рибосомалық РНҚ]]-ның жетілуі болады.
1931 және 1932 жылы жазда МакКлинток Миссури университетінде генетик [[Льюис Джордж Стэдлер|Льюис Стэдлермен]] бірлесіп жұмыс істеді, который ознакомил ее с методом применения [[рентгеновское излучение|рентгеновских лучей]] в качестве [[мутаген]]а
оны [[мутаген]] ретінде [[рентген сәулелену|Х-сәулелерді]] қолдану әдісімен таныстырды және (X-сәулелері бар сынама сәуле мутацияның жиілігін ұлғайтады). Жүгері мутаций өндіру бойынша жұмыс барысында ол [[Хромосомалық өзгерістер|сақина хромосомалары]]н тапты, хромосомалық үзілістердің жабысуын радиацияның шығуынан туындаған. Мак-Клинток хромосомалар ұштарында әдетте хромосоманың тұрақтылығын қамтамасыз ететін құрылымдық құрамалар болуы керек деген гипотезаны ұсынды. Ол митоз барысында сақина хромосомаларының аномалдық мінезі жүгері жапырақтарындағы [[Шұбар өсімдіктер|шұбарланудың]] себептері деп көрсетті<ref name="pmid17246891">{{cite journal |author=McClintock B |title=The Production of Homozygous Deficient Tissues with Mutant Characteristics by Means of the Aberrant Mitotic Behavior of Ring-Shaped Chromosomes |journal=Genetics |volume=23 |issue=4 |pages=315–76 |year=1938 |month=July |pmid=17246891 |pmc=1209016 |doi= |url=http://www.genetics.org/content/23/4/315.long}}</ref>. Сол жылдары, ол 6-шы хромосомада жүгерінің «[[Ядрошық ұйымдастырушылары|ядрошық ұйымдастырушыларының]]» болуын анықтады. Қазіргі заманғы түсініктер бойынша, бұл бөлім рибосомалық РНК генінің қайталануы және [[ядрошық|ядрошық]] құрылуы беру үшін жауапты болып табылады, бұнда [[транскрипция (биология)|транскрипция]] және [[рРНҚ|рибосомалық РНҚ]] жетілуі болады.
 
Мак-Клинток [[Гуггенхайм қоры|Гуггенхайм қорынан]] ({{lang-en|John Simon Guggenheim Memorial Foundation}}) грант жеңіп алып, 1933-1934 жылдары [[Германия]]да бір алты айлық тағылымдамадан өтуге мүмкіндік алды. Ол [[Берлин]]дегі [[Кайзер Вильгельм Қоғамы|Кайзер Вильгельм институтында]] және [[ Фрайбург университеті|Фрайбург университетінде]]<ref name=nih_profiles>{{cite web
| author =
| authorlink =
Line 314 ⟶ 313:
| archiveurl = http://www.webcitation.org/613xqIBHd
| archivedate = 2011-08-20
}}</ref>, Мак-Клинток және Крейтонның зерттеуінен бірнеше аптадан кейін [[Дрозофилдер|дрозофил]]де кроссинговерді ашқан [[Курт Штерн (генетик)|Курт Штернмен]] жұмыс істеуді жоспарладыжоспарлаған болатын. Осы арада, Штерн АҚШ-қа көшіп келіп, Мак-Клинток Германияда [[Рихард Гольдшмидт|Рихард Гольдшмидтпен]] жұмыс істеді. Барбара көп ұзамай, өсіп келе жатқан саяси шиеленіске байланысты, Еуропаны тастап, Корнелл университетіне қайта оралды, онда 1936 жылға дейін жұмыс істеді. Осы жылы Льюис Стэдлер Миссури университетінде ботаника кафедрасында профессордың ассистенті қызметін атқарды.<ref>{{мақала
| автор = Kass L. B.
| тақырыбы = Missouri compromise: tenure or freedom. New evidence clarifies why Barbara McClintock left Academe