Жиембет жырау: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш 90.143.2.247 (т) өңдемелерінен Жолдыбаев кайсар соңғы нұсқасына қайтарды |
Өңдеу түйіні жоқ Тег: дереккөзін өшірді! Mobile edit Mobile web edit |
||
1-жол:
'''Жиембет Бартоғашұлы''' ((1570-1575) жылдар шамасында туып, [[1643]] жылы дүниеден қайтқан). Қазақтың аса талантты жырауы, биі әрі жеңімпаз батыры. Ол Кіші жүздің Байұлы тайпасының Тана руынан шыкқан. Жиембеттің жас шағы қазіргі Батыс Қазақстан аймағының [[Өзен]], [[Жем]], [[Арал]] аралығындағы [[ауыл]]дарда өткен. 16 жасынан [[хан]]дар, [[би]]лер, [[батыр]]лар жанында жүріп, [[ел]] билігіне араласады. Өсе келе ол Есім ханның беделді биі әрі батыры дөрежесіне көтеріледі. Талай ұрыс, шайқастарға катысып, ерлік көрсетеді. Ханның жауынгер жасағын баскарып, жеңімпаз қолбасшы болады. Ол сонымен бірге Еңсегей бойлы Ер Есімнің [[кіші жүз]] еліндегі ең бір беделді бас биі ретінде танылады. Жиембет әсіресе [[1620]] жылғы [[Есім]] ханның ойрат-қалмақтармен соғысы кезінде ерекше [[ерлік]], тапқырлық көрсетіп, шапқыншы жауды ойсырата жеңіп, бетін кайтарады.
▲'''Жиембет Бартоғашұлы''' ((1570-1575) жылдар шамасында туып, [[1643]] жылы дүниеден қайтқан). Қазақтың аса талантты жырауы, биі әрі жеңімпаз батыры. Ол Кіші жүздің Байұлы тайпасының Тана руынан шыкқан. Жиембеттің жас шағы қазіргі Батыс Қазақстан аймағының [[Өзен]], [[Жем]], [[Арал]] аралығындағы [[ауыл]]дарда өткен. 16 жасынан [[хан]]дар, [[би]]лер, [[батыр]]лар жанында жүріп, [[ел]] билігіне араласады. Өсе келе ол Есім ханның беделді биі әрі батыры дөрежесіне көтеріледі. Талай ұрыс, шайқастарға катысып, ерлік көрсетеді. Ханның жауынгер жасағын баскарып, жеңімпаз қолбасшы болады. Ол сонымен бірге Еңсегей бойлы Ер Есімнің [[кіші жүз]] еліндегі ең бір беделді бас биі ретінде танылады. Жиембет әсіресе [[1620]] жылғы [[Есім]] ханның ойрат-қалмақтармен соғысы кезінде ерекше [[ерлік]], тапқырлық көрсетіп, шапқыншы жауды ойсырата жеңіп, бетін кайтарады.<ref>Қазақ Совет энңиклопедиясы (4-том, 443-бет)</ref>. Жиембет жыраудың ересен ерлігі мен [[әділ]] де алғыр билік қызметі былай жазылған: "...Ол Есім ханның кіші жүздегі ел басқарушы биі, қолбасшы батыры болған. Қалмақтарға қарсы [[1620-27]] жылдарғы жорықтарға қатысып ұйымдастырушылық қабілетімен, ерлігімен көзге түскен". Сөйтіп ол үлкен [[абырой]], [[бедел]]ге ие болады.
Жиембет бидің Есім ханмен бұл [[достық]] қарым-қатынасы ұзаққа бармайды. Екеуінің арасында ел аралық бітімгерлік, [[жер дауы]], жесір дауы кезінде келіспеушілік өрістей береді. Бетің бар, жүзің бар демей, турасын кесіп айтатын қайсарөжет би Есім ханның кейбір озбыр жөн-жосықсыз іс-әрекеттеріне қарсы шығады. Оның бұл мінезі ханға да жаға бермейді. Сөйтіп хан мен бидің арасы суи бастайды. Жиембет ханнан іргені аулақтатып, қол астындағы елге өзінше билік жүргізе бастайды. Мұны білген хан оның соңына түсіп, куғынға салады. Сонда бір кездесуде Жиембет жырау Есім ханға былай депті:
Line 153 ⟶ 142:
Сол айдаудан Жиембет би [[1643]] жылы ауылына қайтып оралады. Бұл кезде [[Есім хан]] өлгенді. [[Ел-жұрты]], ағайын-туыстары өзінің сүйікті биі, талай ел қорғаны болған батырын зор құрмет көрсетіп қарсы алады. Төбесіне көтеріп оған сый-құрмет көрсетеді. Айдау, бұғауда тапқан кесел, жарақатын жазуға көмектеседі. Бірақ [[жырау]] бұрынғыдай көсіліп жырлай алмайды. Дендеп кеткен ауру алмай қоймайды. Жетпістен асқан шағында бұл дүниемен коштасады.
Біз Жиембеттің билік кызметіне қатысты сөз қозғадық, ал оның жыраулық таланты өз алдына арнайы сөз етуді кажет етеді. Жиембет жыраудың біраз толғаулары "Бес ғасыр" жинағында жарияланған.
==Дереккөздер==
| |||