Эльзас: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Сурет:Alsace topo.png|thumb|220px|right|Эльзастың топографиялық картасы]]

'''Эльзас''' (Alsace) – Шығыс [[Франция]]дағы, [[Рейн]] өзені алабындағы тарихи аймақ. Аум. 8,2 мың км². Құрамында Төменгі және Жоғарғы [[Рейн]] департаменттері барлық Халқы 1,5 млн-нан астам (2003), этникалық құрамы негізінен эльзастықтардан тұрады. Негізгі қаласы – [[Страсбург]] порты. Эльзас – маңызды өнеркәсіптік – а. ш-ты аудан. Еңбекке жарамды халқының басым бөлігі өнеркәсіп саласында жұмыс істейді. Калий тұздары өндіріледі. [[Рейн]] өзенінде [[СЭС]] орналасқан. Өнеркәсібінің негізгі салалары – машина жасау, металл өңдеу, тоқыма. Машина жасаудың маңызды орт-тары – [[Страсбур]] мен [[Мюлуз]], тоқыма өнеркәсібінің орт-тары – [[Страсбур]] мен [[Кольмар]] қалалары. Мұнай өңдеу, тағам ([[сыра]], [[жүзім]] шараптарын шығару, ұн, ірімшік), темекі, [[ағаш]] кесу мен қағаз, шыны, тігін кәсіпорындары жұмыс істейді. Ауыл шарушылығы өнімдерінің жартысынан астамын мал шарушылығы (сүтті [[ірі қара]], [[шошқа]], [[құс]] өсіру) береді. Бидай, қара бидай, картоп, қант қызылшасы, темекі, мал азықтық дақылдар, [[Вогез]] тауларының етегінде жүзім өсіріледі. Эльзас жөніндегі алғашқы деректер 7 ғасырдағы жазба ескерткіштерде кездеседі. 7 ғасырдың соңы – 8 ғасырдың 1-жартысында герцогтік, одан кейін [[Каролингтер]] мемлекетінің құрамында – графтық болды. 870 ж. Э. [[Лотарингия]]ның шығыс бөлігінің құрамында Шығыс [[Франк]] корольдігінің қарамағына өтті. Аймақтық [[Италия]]дан [[Германия]] мен [[Франция]]ға қарай өтетін сауда жолдарында орналасуы 12 ғ-да оның қалаларының экон. және саяси жағынан дамуына жағдай жасады. Қалалардың көпшілігі өзін-өзі басақаруға қол жеткізді, кейбіреулері империялық мәртебеге ие болды. 13 – 14 ғасырларда шұға тоқу, шарап жасау дамыды. 15 – 16 ғасырларда Эльзас реформация мен гуманизмнің маңызды орт. болып, [[Страсбург]]те кітап басып шығару ісі тез дами бастады. 15 ғасырдың соңы – 16 ғасырдың бас кезінде Эльзасты шаруалар мен қала кедейлерінің қозғалысы шарпыды. 1648 ж. [[Вестфаль]] бітімі бойынша Эльзасты [[Франция]]ға қарады, бірақ империялық қалалар Қасиетті [[Рим]] империясы қарамағында қалып қойды. 1673 ж. француз королі [[Людовик XІV]] Э-тың 10 қаласын, ал 1681 ж. [[Страсбург]]ты басып алды. [[Рисвик]] бітімі бойынша (1697) [[Страсбург]] пен басқа да эльзастық жерлер [[Франция]]ға бекітілді. 1871 ж. [[Франкфурт]] бітіміне сай [[Франция]]дан тартып алынған Э. пен Шығыс [[Лотарингия]] [[Германия]]ға қосылып, [[Эльзас-Лотарингия]] жерін құрады. Бұл жер 1919 жылғы [[Версаль]] бейбіт келісімі бойынша [[Франция]]ға қайтарылып берілді. 1940 – 45 ж. Эльзас пен [[Лотарингия]]ны фашистық [[Германия]] басып алды. Фаш. [[Германия]] талқандалғаннан кейін Э. біржолата [[Франция]]ға қайтарылды.

==Дереккөздер==

<references>