01:18, 2016 ж. ақпанның 18 кезіндегі нұсқа өңдеу GanS NIS (талқылау \| үлесі) 24 505 edits ш GanS NIS Қунақ тұқымдастар бетін Қунақ тұқымдасы бетіне жылжытты (айдатқыш қалдырмады) ← Ескірек өңдеме		01:38, 2016 ж. ақпанның 18 кезіндегі соңғы нұсқа өңдеу жоққа шығару GanS NIS (талқылау \| үлесі) 24 505 edits Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: [[Сурет:Fringilla coelebs chaffinch male edit2.jpg\|250px\|нобай\|оңға\|Қунақ тұқымдастар]] '''Қунақ тұқымдасы''' немесе '''Тау шымшықтар''' ({{lang-la\|Fringillidae}}) – [[торғайтәрізділер]] құстар отрядына жататын 73 тұқымдастың бірі. Дене мөлшері алуан түрлі ( 7 – 100 г) үлкен құстар тобы. '''Қунақ тұқымдастар''' немесе '''Таушымшықтар''' ({{lang-la\|Fringillidae}}) – торғайтәріздес құстар отрядына жататын 73 тұқымдастың бірі. Дене мөлшері алуан түрлі ( 7 – 100 г) үлкен құстар тобы. Оларды мынандай ортақ белгілермен сипаттауға болады: дене бітімі мығым, басы үлкен, мойны қысқа, тұмсығы – дәнжегіштер типті: конус пішінді үшкірқомақты болып келеді. Доғалданған немесе үшкір қанатының ұзындығы – орташа. Қауырсындануы – қалың, жұмсақ немесе денеге тығыз жанасады, реңдерінің түсі айқын. Аталығы аналығынан ашық өңді, ал жас қунақтар аналықтарға ұқсас. Көптеген құс түрлері – тамаша сайрағыштар, оның үстіне аналық та жиі сайрайды. Жеке жұп түзіп ұялайды, ал жылдың қалған уақытында топ түзеді. Дәнжегіш, оған қоса көптеген қунақтар балапандарын өсімдіктердің тұқымымен қоректендіреді. Бірқатар түрлерде монофагия дамыған, яғни бір түрге жататын өсімдіктер тұқымымен қоректену басымырақ. Қоңыржай ендікте – жыл құстары және жылыстаушылар, тропиктік елдерде – отырықшы. Бұл құстар түрінің көпшілігі ағаш – бұталы өсімдіктерге байланысты, дегенмен тауда ( және биік тауда ) өмір сүретін түрлерінің де бірсыпыра топтары бар. Ұялары тостаған тәрізді аузы ашық, олардың орналасатын орындары аса алуан түрлі.▼ Қунақ тұқымдасының түрлерін мынандай ортақ белгілермен сипаттауға болады: Мадагаскар, Австралия және Жаңа Зеландиядан басқа жерлерде өте кең таралған. Тұқымдаста 43-67 туысқа топтастырылатын 243-270 түр және үш тұқым тармағы бар. Олар: галапагостық немесе Дарвин қунақтары тұымдас тармақтары (4 туысқа жататын 14 түр, Галапагосс аралы), кардиналдық тұқымдас тармағы (12-31 туысқа жататын 110-132 түр, Солтүстік және Оңтүстік Америка) және нағыз қунақ тұқымдас тармағы (27 – 32 туысқа жататын 119 – 125 түр, Африка және Еуразия). Қазақстанда тек қана нағыз қунақ тұқымдастар кездеседі. Олар – төменде аталатын 18 туыстастардың 32 өкілдері. Атап айтқанда 18 туыстастарға мыналар жатады: қунақ туыстастар, баққунақ туыстастар, жасылтуылжық туыстастар, шымшық туыстастар, пайыз туыстастар, шоңайнақ туыстастар, тау қунақ туыстастар, қызылқанат құралай туыстастар шөл суықторғай туыстастар, құралай туыстастар , қызыл қунақ туыстастар, кезқұйрық суықторғайлар (урагустар), орман қызыл қунақ туыстастар, қызылқунақ туыстастар, қайшыауыз туыстастар, ементұмсық туыстастар және арша ементұмсық туыстастар.<ref>Құстар: мектеп энциклопедиясы / А. Ф. Ковшарь, В. А. Ковшарь. - Алматы : Атамұра, 2010. - 352 б. : ISBN 978-601-282-168-0</ref> * дене бітімі мығым, * басы үлкен, * мойны қысқа, * тұмсығы – дәнжегіштер типті: конус пішінді үшкірқомақты болып келеді. ▲'''Қунақ тұқымдастар''' немесе '''Таушымшықтар''' ({{lang-la\|Fringillidae}}) – торғайтәріздес құстар отрядына жататын 73 тұқымдастың бірі. Дене мөлшері алуан түрлі ( 7 – 100 г) үлкен құстар тобы. Оларды мынандай ортақ белгілермен сипаттауға болады: дене бітімі мығым, басы үлкен, мойны қысқа, тұмсығы – дәнжегіштер типті: конус пішінді үшкірқомақты болып келеді. Доғалданған немесе үшкір қанатының ұзындығы – орташа. Қауырсындануы – қалың, жұмсақ немесе денеге тығыз жанасады, реңдерінің түсі айқын. Аталығы аналығынан ашық өңді, ал жас қунақтар аналықтарға ұқсас. Көптеген құс түрлері – тамаша сайрағыштар, оның үстіне аналық та жиі сайрайды. Жеке жұп түзіп ұялайды, ал жылдың қалған уақытында топ түзеді. Дәнжегіш, оған қоса көптеген қунақтар балапандарын өсімдіктердің тұқымымен қоректендіреді. Бірқатар түрлерде [[монофагия]] дамыған, яғни бір түрге жататын өсімдіктер тұқымымен қоректену басымырақ. Қоңыржай ендікте – жыл құстары және жылыстаушылар, тропиктік елдерде – отырықшы. Бұл құстар түрінің көпшілігі ағаш – бұталы өсімдіктерге байланысты, дегенмен тауда ( және биік тауда ) өмір сүретін түрлерінің де бірсыпыра топтары бар. Ұялары тостаған тәрізді аузы ашық, олардың орналасатын орындары аса алуан түрлі. [[Мадагаскар]], [[Аустралия]] және [[Жаңа Зеландия]]дан басқа жерлерде өте кең таралған. Тұқымдаста 43-67 туысқа топтастырылатын 243-270 түр және үш тұқым тармағы бар. Олар: * галапагостық немесе Дарвин қунақтары тұымдас тармақтары (4 туысқа жататын 14 түр, Галапагосс аралы), * кардиналдық тұқымдас тармағы (12-31 туысқа жататын 110-132 түр, Солтүстік және Оңтүстік Америка) және * нағыз қунақ тұқымдас тармағы (27 – 32 туысқа жататын 119 – 125 түр, Африка және Еуразия). Қазақстанда тек қана нағыз қунақ тұқымдастар кездеседі. Олар – төменде аталатын 18 туыстастардың 32 өкілдері. Атап айтқанда 18 туыстастарға мыналар жатады: * [[Қунақ туысы]], * [[Баққунақтар туысы]], * [[Жасылтуылжықтар туысы]], * [[Шымшықтар туысы]], * [[Пайыз туысы]], * [[Шоңайнақтар туысы]], * [[Тау қунақ туысы]], * [[Қызылқанат құралай туысы]], * [[Шөл суықторғайлар туысы]], * [[Құралайлар]] туысы, * [[Қызыл қунақ туыс]]ы, * [[Кезқұйрықтар туысы]] (урагустар), * [[Орман қызыл қунақтар туысы]], * [[Қызылқунақтар туысы]], * [[Қайшыауыздар]] туысы, * [[Ементұмсықтар туысы]] * [[Арша ементұмсықтар туысы]].<ref>Құстар: мектеп энциклопедиясы / А. Ф. Ковшарь, В. А. Ковшарь. - Алматы : Атамұра, 2010. - 352 б. : ISBN 978-601-282-168-0</ref> == Дереккөздер ==

Қунақ тұқымдасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық