|
[[Сурет:Rotklee Trifolium pratense.jpg|thumb| alt=A.| '''''Беде'''''.]]
'''Беде '''<ref>«Маңғыстау өсімдіктерінің каталогы», Ақтау, 2006;</ref>(Тrіfolіum) – [[Бұршақ тұқымдасы|бұршақтар]] тұқымдасына жататын [[Көп жылдық өсімдіктер|көп жылдық]] кейде бір жылдық шөптесін [[өсімдіктер]]. Солт. жарты шардың [[қоңыржай белдеу]]лерінде, сирек Оңт. [[Америка]] мен тропиктік [[Африка]]да кездесетін 200-ге жуық түрі белгілі. Республиканың барлық жерінде, шалғындықтарда, ойпаң жерлерде, [[өзен]], [[жол]] бойларында, [[тау]] бөктерлерінде өседі. Жиі тараған түрі – [[Қызылбастар|қызылбас беде]] Б. (Т. pratense). Оның биікт. 15 – 50 см-дей, сабағы жұмыр, тамыры жуан болады. Жапырағы күрделі, 5 – 9 жапырақшалары бар. [[Гүл]]і ұсақ қызыл, қызғылт, сары не ақ түсті, [[шар]] тәрізді домалақ немесе сопақша келген [[шашақ]] [[гүлшоғыр]]ға топталған. Жемісі – бұршақ, оның 1 – 2, кейде 3 – 6 дәні бар. [[Мамыр]] – [[тамыз]] айларында гүлдейді. Б-ні таза күйінде немесе [[еркек шөп]]пен, [[бидайық]]пен, тарғақшөппен қосып себеді. Бұл жағдайда ол мол өнім береді әрі мал сүйсініп жейді. Б-нің құрамында протеин, [[каротин]], [[витамин]], азотсыз заттар, [[клетчатка]], [[май]], [[күл]] және [[фосфор]] көп болады, жылына 3 – 4 рет орылады. Б-нің [[топырақ]]тың сортаңданбауына, [[эрозия]]ға қарсы күресте тигізетін әсері зор, сонымен қатар гүлдеген кезінде одан жақсы [[бал]] жиналады.<ref>Қазақ Энциклопедиясы</ref>
== Дереккөздер==
|
