Америкадағы акциялар, тауарлар және нарықтар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

 

==Қор биржасы==

мен 8000 байланыс телефоны тартылған. Акциялар қалай сатылады? Мысалы, Калифорниядағы

мектеп оқытушысы мүхитқа ел аралап, жер көруге шығайын деп шешті делік. Ол сапарға қажетті қаржыны дайындау үшін мұғалім өзіндегі Оепегаі Моіогз компаниясының 100 акциясын сатуға бел буады. Ол өзінің делдалымен хабарласып, акция- ларды жақсы бағаға сату жөнінде тапсырыс береді. Дәл осы кезде Флоридадағы инженер өзінің жинаған ақшасына Оепегаі Моіогз компаниясының 100 акциясын сатып алуға шешім қабыл- дайды. Ол да өзінің делдалына хабарласып, акцияларды нарық құны бойынша сатып алу жөнінде тапсырыс береді. Екі делдал да МҮ8Е-ке хабарласып, биржадағы олардың өкілдері келісімге келеді. Бұл келісім бір минутқа жетпейтін уақыт аралығында жүзеге асуы мүмкін. Нәтижесінде мектеп мүғалімі ақшаға, ал инженер акцияларға ие болады. Екеуі де өз делдалдарына істелген жүмысы үшін делдалдық ақыларын төлейді. Келісім ашық түрде жүргізіліп, қорытындылары электронды түрде мемлекеттің әр делдалдық кеңсесіне жіберіледі.

АҚШ-тағы құнды қағаз нарығын реттейтін ең маңызды құрылым 1934 жылы қүрылып, ол Құнды қағаз бен алмасты- ру комиссиясы (8ЕС) деген атауға ие болды. 1929 жылғы дағдарысқа дейін әр бір штат құнды қағаз нарығын өзінше реттеген. Алайда, 1929 жылы орын алған қор биржаларының күйреуі Улы Депрессияға жетеледі, экономиканың қүлдырауы- на әкеліп соқты. Бүл құлдырау басқарудың дұрыс болмаған- дығының айқын айғағы еді. 1933 жылы қабылданған Құнды қағаз заңы мен 1934 жылы қабылданған Құнды қағаздарды алмастыру заңы федералдық үкіметке жеке салым иелерін алдаудан қорғауға және компаниялардың оларға арналған қар- жылық есептерін түсінікті етуге көмектесті.

Бүл мақсатқа жету үшін комиссия нарықтағы ережелерді бекітті. Акцияларды, облигацияларды және басқа да құнды қағаздарды шығаратын компаниялар жұртшылыққа қолайлы нақтылы тіркелу куәлігін сақтай отырып, тіркеудің қаржылық жағын көпшілікке түсінікті болу үшін бір жерге жинады. 8ЕС бұл мәліметтердің толық және әділ болғанын қадағалан, со- ның негізінде инвесторлар әртүрлі құнды қағаздар жайлы ақпарат-пікірлерді ескере отырып, дұрыс қорытындыға келеді. 8ЕС сонымен бірге акция саудасын қадағалан, бағаны өз мақ- саты үшін пайдалануды сақтап қалу заңдарын қарастырады, бағаның өршіл кетпеуін бақылайды. Сөйтіп, нарықтан тыс саудадағы және қор биржаларындағы брокерлер мен диллер- лер, сондай-ақ, маклерлермен сауда агенттері 8ЕС-те тіркелуі тиіс. Бүдан басқа, компаниялар өз қызметкерлерінің акциялар- ды сататын немесе сатып алатынын хабарлауға міндетті, себебі «жүйе» ішіндегі адамдар олардың компаниялары туралы жекеленген мәліметтерге қанық болатынына сенгендіктен комиссия мүшелері олардың саудаласуы басқа инвесторлар компанияларының болашағына деген сенім деңгейін көрсете алады, себебі олар соңғы ақпараттармен таныс.

Жедел келісімдік Тауар фьючерстерін саудалау жөнінд- егі комиссия фьючерлік нарықтарды қадағалайды. Ол әдетте биржадан тыс жасалған фьючерлік келісімдерді биржалық саудамен шектейді. Алайда, комиссия 8ЕС-ке қарағанда жұм-сақтау реттеуші ретінде қарастырылады. Аталмыш комиссия 8ЕС сияқты реттеулі белсенді түрде жүргізбейді. Мысалы, 1996 жылы ол фьючерс пен опциондық контрактінің 92 жаңа түрін мақүлдады. Сондықтан уақыт өткен сайын тынымсыз төраға осы комиссия үшін фьючерлік істі реттеудің батыл рөлін жақтайды. Сондықтан да 8ЕС фьючерлік бизнестің рет- телуінде белсенді роль атқарады.

==Қара дүйсенбі және ұзаққа созылған өгіз нарығы==