Түймедағы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
taxobox |
|||
1-жол:
{{taxobox
|image = Matricaria recutita.jpg
'''Түймедағы''' (Matrіcarіa) – күрделі гүлділер тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдіктер.▼
|image_caption = [[дәрілік түймедағы]]
|regnum = [[Өсімдіктер]]
|divisio = [[Гүлді өсімдіктер]]
|classis = [[Қос жарнақтылар]]
|unranked_ordo = [[Asterids]]
|ordo = [[Asterales]]
|familia = [[Астралылар тұқымдасы|Asteraceae]]
|subfamilia = [[Asteroideae]]
|tribus = [[Anthemideae]]
|subtribus = [[Matricariinae]]
|genus = '''''Matricaria'''''
|genus_authority = [[Carl Linnaeus|L.]], 1753
|type_species = ''[[Matricaria recutita]]'' L.
|subdivision_ranks = түрлері
|subdivision = 20 түрі белгілі
}}
▲'''Түймедағы''' (
Қазақстанда [[Алтайда]],[[Жетісу]](Жоңғар), [[Іле]], Күнгей Алатауларының көбінесе ашық жерлерінде өсетін 2 түрі: [[дәрілік түймедағы]] (М. recutіta) және [[кәдімгі түймедағы]] (М. matrіcarіoіdes) бар. Олардың биіктігі 10 – 35 см. Сабағы бұтақты. Жапырақтары қауырсын тәрізді үш қайтара тілімделген, кезектесіп орналасқан. Гүлі ақ, гүлтозаңы сары түсті, себет гүлшоғырына топталып, дара гүлдері сабақтың ұшында жетіледі. Тұқымынан көбейеді. [[Мамыр]] – [[шілде]] айларында гүлдеп, [[маусым]] – [[қыркүйекте]] жемісі піседі. [[Жемісі]] – [[дәнек]]. Түймедағы гүлшоғырының құрамында эфир майы (0,5 – 0,12%), [[терпен]], [[спирт]], [[органикалық қышқылдар]], [[дәрумендер]], т.б. заттар бар. Түймедағы – дәрілік өсімдік, оны қабынғанға қарсы әсер ететін, тер шығаратын, ауырған жерді тыныштандыратын дәрі ретінде және [[клизма]] жасауға қолданылады. Іш өткенде, ішек түйнегенде ішеді. Сондай-ақ оның [[антисептик]] қасиеті де бар. Парфюмерияда, [[шарап]] өндірісінде пайдаланылады, гүлінен сары түсті бояу алынады.<ref>“Қазақ Энциклопедиясы”,8 том</ref>
| |||