Абай ауданы (Абай облысы): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, removed: <!--For Town or Village (Leave blank for the default City)--> using AWB
безендіру, емле, сурет қою, мәліметтерді жаңарту
1-жол:
{{мағына|Абай ауданы}}
{{Infobox Settlement
|name =
|settlement_type = ауданы
|official_name = Абай ауданы
|image_mapimage_shield =Abay EasternŞığıs Qazaqstan oblısı Abaý Districtawdanınıñ Kazakhstantañbası.png
|mapsizeshield_size = 300px150px
|map_captionimage_map = Abay Eastern District Kazakhstan.png
|image_map1mapsize = 300px
|mapsize1map_caption = 150px
|map_caption1image_map1 =
|pushpin_mapmapsize1 = 150px
|map_caption1 =
|pushpin_map =
|pushpin_label_position =
|subdivision_type = [[ЕлЕлдер тізімі|Елі]]
|subdivision_name = {{KAZ}}
|subdivision_type1 = [[Қазақстан әкімшілік бірліктері]]
|subdivision_name1 = [[Шығыс Қазақстан облысы]]
|subdivision_type2 = Аудан орталығы
|subdivision_name2 = [[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]]
| timezone = +6
| utc_offset = +6
|population_as_of = 2015<ref name="Stat2015">{{Cite web|accessdate = 2016-03-15|title = 2015 жыл басына Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны|url = http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT101220|publisher = Қазақстан Республикасы Ұллтық Экономика Министрлігі Статистика Комитеті}}</ref>
|population_as_of = 2010<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/03_2010-Б-15-07-К.rar ҚР елді мекендерінің тұрғындар саны]</ref>
|population_total = 15 260371
}}
 
'''Абай ауданы''' - [[Шығыс Қазақстан облысы]]ның оңт.оңтүстік-батысындағы әкімш.әкімшілік бөлініс. [[Семей облысы (Қазақстан)|Семей облысының]]ның батыс бөлігінде [[1928 ж.жыл]]ы 3 қыркүйекте құрылған. Орталығы — [[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]] ауылы.
 
Орталық Қарауыл ауылы.Аудан [[Аудан]]Абай [[ақынҚұнанбайұлы|Абайдың]] өмірі, шығармашылығымен тығыз байланысты. Абай, М. [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|Мұхтар Әуезов]] [[тарихи-өлкетану музей]]лерімұражайлары бар. Абайдың аналары - [[Зере]], Ұлжан, жұбайлары - Ділдә мен Әйгерімге, балаларына [[ескерткіш]]-мазарлар орнатылған. «[[Еңлік-Кебек]]» кесенесі де осында. [[Абай]] шәкірттері [[Көкбай Жанатайұлы|Көкбай]], [[Шәкәрім Құдайбердіұлы|Шәкәрім]] Абай ауданында [[өмір]] сүрген. Қарт ақын [[ақынШәкір Әбенов]] Ш. Әбенов те осы ауданындаауданда тұрған.<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «[[Атамұра баспасы|Атамұра]]» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref><br />.
Жер көл. 34,5 мың км<sup>2</sup>.
 
Орталық Қарауыл ауылы. [[Аудан]] [[ақын]] өмірі, шығармашылығымен тығыз байланысты. Абай, М. [[Әуезов]] [[тарихи-өлкетану музей]]лері бар. Абайдың аналары - [[Зере]], Ұлжан, жұбайлары - Ділдә мен Әйгерімге, балаларына [[ескерткіш]]-мазарлар орнатылған. «[[Еңлік-Кебек]]» кесенесі де осында. [[Абай]] шәкірттері Көкбай, [[Шәкәрім]] Абай ауданында [[өмір]] сүрген. Қарт [[ақын]] Ш. Әбенов те осы ауданында тұрған.<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «[[Атамұра]]» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref><br />
==Географиясы==
Абай ауданы [[1993 жылданжыл]]дан [[ҚРҚазақстан Республикасы|Қазақстан]] Президентінің Жарлығымен [[Абыралы ауданы]] болып, ол [[1997 ж.жыл]]ы таратылды да, бұрынғы атауымен қайта аталды. Жер аумағы 20,0 мың&nbsp;093 км². Тұрғыны 16— 15,14 мың адам, орташа тығыздығы 1 км<sup>2</sup>²-ге шамамен 1,23 адамнан келеді (20062015). Аудан орталығы Қарауыл ауылы. Абай ауданының жері ойлы-қырлы болып келеді. Оңтүстік-батысын [[Ханшыңғыс]] (1152 м) және [[Шыңғыстау]] (1077 м), шығысын [[Дегелең]], [[Ордатас]], батысын [[Дос таулары|Дос]], [[Мыржық таулары|Мыржық]] таулары алып жатыр. Кен байлықтарынан [[мәрмәр]], [[гранит]], [[қиыршықтас]], [[құм]], т.б. өндіріледі. Климаты континенттік, қысы суық, жазы ыстық, құрғақ. Орташа ауа температурасы қаңтарда 15,5°С, шілдеде 20,5°С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлш. 250мөлшері 350250–350 мм. Аудан аумағынан [[Шаған (өзен, Шығыс Қазақстан облысы)|Шаған]], [[Ащысу өзені (Шығыс Қазақстан облысы)|Ащысу]], [[Бөкенші (өзен)|Бөкенші]] өзендері ағып өтеді. Жазда құрғап қалатын ұсақ өзендер мен жылғалар, ащы және [[сор]] көлдер көп. Жері қоңыр және сортаң топырақты келеді. Өсімдіктерден далалық өңірде селеу, бетеге, жусан, ши, таулы өңірлерде терек, қайың, өзен бойларында тал, [[қарақат]], мойыл өседі. Жануарлардан арқар, елік, қасқыр, түлкі, ор қоян, [[қарсақ]], [[борсық]], күзен, [[Тиіндер|тиін]], сарышұнақ; құстардан дуадақ, құр, бұлдырық, бөдене, тырна, қаз, [[үйрек]], [[Бүркіт (құс)|бүркіт]], т.б. мекендейді. А.Ауыл ш-нашаруашылығынана пайдаланатын Жержер аумағы 3271,2 мың га (2006), оның ішінде егістік жері 66,6 мың га, шабындық 61,4 мың га, жайылым 3141,1 мың га (2001). Тұрғындары облыс орт. –орталығы Өскемен қаласымен және көрші аудандармен автомобиль жолдары арқылы қатынайды. Ауданда [[Абай ҚұнанбаевҚұнанбайұлы]] пен [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|М.О. Әуезов]]тің мұражайлары, [[Жидебай]] қорығы, Сарыкөл, [[Қоңыр әулие үңгірі|Қоңыр әулие]] үңгірлері, [[Еңлік-Кебек ескерткіші|Еңлік-Кебек]] зираты]], т.б. тарихи орындар мен туристік маңызы бар көрікті жерлер бар.
 
==Дереккөздер==